'Toch is
wij spreken
altijd van rood
en wit en
niet van wit
bij ons'
Mede-oprichter Han Dade (links) en zijn broer Johan in het eerste, verticaal gestreepte Ajax-tenue.
Het is amper voor te stellen,
maar er is een tijd geweest dat
een Ajax-shirt niet synoniem
was met een wit shirt met een
rode verticale baan. In 1894
startten enkele leerlingen van de HBS
aan de Weteringschans een voetbalver
eniging. Men was het eens over de twee
clubkleuren rood en wit, al heerste er in
den beginne nog enige verwarring over
het gebruik ervan: in een op 15 mei
1894 gedateerde brief van Floris
Stempel aan Carel Reeser ('Vriend
Carel!') schrijft Stempel: 'Toch is beeter
zoo, wij spreken altijd van rood en wit
en niet van wit en rood, rood is de
hoofdkleur bij ons.'
Op een eind negentiende eeuw gemaakte
foto staan Ajax-medeoprichter Han
Dade en zijn broer Johan in een rood
wit gestreept shirt, en ook de diploma's
van dit vroege Ajax zijn in rood-wit uit
gevoerd. In 1896 viel de club uit elkaar,
om op 18 maart 1900 definitief terug te
keren in de voetbalwereld.
Op de oudst bekende elftalfoto, uit
1900, is het rood-wit afwezig. Omdat
het hier, uiteraard, een zwartwitfoto be
treft, is niet met zekerheid vast te stellen
uit welke kleur(en) het tenue wél be
stond. Aannemelijk lijkt zwart, of
blauw, desnoods zéér donker rood.
Blijkbaar 'leefde' men in die tijd ook in
zwart-wit, want in de annalen van de
toenmalige Nederlandsche Voetbal
Bond wordt de broek van het Ajax-te
nue slechts als 'donker' beschreven.
Vlak na de oprichting speelde Ajax in
ieder geval een tijdje in rode shirts met
zwarte broeken - de kleuren van de stad
Amsterdam, waaroverheen men een
rood lint droeg, om het middel of om de
nek.
Vanaf 1901 is het Ajax-shirt rood-wit
verticaal gestreept. Op elftalfoto's zijn
nog een aantal jaren (soms rood-witte)
petten of mutsen te zien. De snelheid van
het spel lag nog zo laag dat men alvorens
te koppen (iets wat men niet graag deed)
de pet in de hand nam.
De broek moest vanaf 1908 (ook) offici
eel zwart zijn - net als de kousen.
Overigens nam men het in de praktijk
met die voorschriften niet al te nauw.
Regelmatig speelden de voetballers van
één team in broeken of zelfs shirts met
verschillende kleuren; een verschijnsel
dat heden ten dage in de diverse onder
bonden nog regelmatig te bewonderen
valt.
Door toeval een nieuw shirt
Tegen het bereiken van de puberleeftijd
ging Ajax zich serieuzer met zijn uiterlijk
bezighouden. De directe aanleiding was
de promotie naar de Eerste Klasse in
1911. Het Rotterdamse Sparta droeg
ook een rood-wit gestreept shirt, en om
dat Ajax nieuwkomer was, moesten de
Amsterdammers volgens de reglementen
op zoek naar een nieuw ontwerp. Dat
kwam er per toeval. De Amsterdamse
cricket- en voetbalclub VW (Veni Vidi
Vici) stopte in 1911 met voetballen.
Ajacieden die bij VW cricketten, namen
vervolgens het shirt van de voetbalafde
ling 'mee' naar Ajax, en dat was een wit
shirt met rode baan. Uit de verenigings
mededelingen van Het Sportblad van
20 juli 1911: 'Monsters voor een nieuw
clubkostuum zullen a.s. Vrijdag te
bezichtigen zijn in de Karseboom.' Het
beviel. Even later lag het in stapels 200
bij Sportmagazijn Eilers in de Kalver-
straat 43.
Later in 1911 werd de zwarte broek ver
ruild voor een witte. Rood en wit waren
nu meer dan ooit Ajax' clubkleuren, al
waren de kousen nog zwart. Bij het be
halen van het eerste grote succes (het
landskampioenschap in 1918) droeg
Aj ax opvallend genoeg een compleet wit 0 p fQ Q
shirt, waarschijnlijk om verwarring met
het gestreepte shirt van thuisclub Willem rood is de
II te voorkomen. Het heeft even geduurd
voordat het witte shirt met de rode baan llOOTQKIGUr
echt ingeburgerd was. In maart 1917
stond de volgende bestuursmededeling
In 1911 stapte Ajax over van een verticaal gestreept rood-wit shirt naar het witte shirt met de
rode baan. Niet alle leden maakten de overstap even snel.
augustus 2004 63
