Johan Cruijff, het fenomeen gaat heen
door: Cees van Nieuwenhuizen
Ooit hoe lang zal het alweer geleden zijn werd de
tiener Johan Cruijff gepasseerd voor het elftal van Am
sterdam dat samengesteld moest worden voor het tradi
tionele Vierstedentoernooi. Niet omdat het sprieterige
joch uit Betondorp de balkunst te weinig verstond, in
tegendeel beweerden toen al sommige kenners, maar
omdat-ie te fragiel, te breekbaar oogde. Zo'n broos ta
lent in de dop moest nog gespaard worden...
Een frêle vedette zou hij later dan ook. vaak, gaan he
ten. Later, in de jaren waarin hij opzien baarde. Op ve
lerlei manieren, maar vooral toch steeds weer als die ge
niale voetballer. Johan Cruijff heeft de meest beoefende
aller sporten niet alleen meer dan een decennium lang
beheerst, hij heeft er ook nieuwe dimensies aan gegeven
en de grenzen ervan tot ver buiten de arena's verlegd.
Om zijn virtuositeit aan de bal, zijn veelal onnavolgbare
bewegingsvarianten, zijn onvergelijkbaar inzicht in het
spel én om de wijze waarop hij zijn beroep van voetbal
prof ook buiten de stadions uniek inhoud gaf, ontpopte
hij zich tot een fenomeen.
Johan Cruijff werd een Superstar; dat wil zeggen heel
veel méér dan een vedette, het niveau waarop andere
met veel sporttalent begenadigden doorgaans blijven ste
ken. Hij is thuis gaan horen in een exclusief rijtje namen
waarvan ik mij er na enig nadenken niet meer her
inneren kan dan Mohammed Ali, Pele en Eddy Merckx.
De miljoenen guldens waarmee de New York Cosmos
geprobeerd hebben, die superstar te bewegen toch nog
een jaartje door te spelen bevestigen eens te meer het in
ternationale stardom van de, na vanavond, Vinkeveense
voetballer in ruste.
Johan Cruijff heeft alle verleidelijke offertes uit Ame
rika, Spanje, Engeland, Nederland, Frankrijk, noem
maar op, afgeslagen. Maar weinigen zullen dat begrij
pen. Zoals, eerder al, ook maar weinigen begrepen waar
om hij niet nog eens, voor een tweede keer, een WK-po-
dium wilde betreden. Maar het is uiteindelijk ten aan
zien van de beëindiging van zijn carrière net zo gegaan
als ten aanzien van „Argentinië". Johan Cruijff heeft
zich door niemand laten overreden, volhardde in zijn
veel eerder ingenomen standpunt. Op 7 juli 1974, de dag
van de verloren WK-finale in München, vertelde Cruijff
mij al dat hij vier jaar later niet nog eens zo'n slopende
wedstrijdenreeks wilde meemaken. Niet in de laatste
plaats omdat die dan plaats zou vinden in Zuid-Ameri-
ka, zo ver en lang van huis. Alle smeekbedes ten spijt,
hield hij voet bij stuk. Kort daarna verklapte hij me in
Barcelona óók al, aan het eind van het seizoen waarin hij
31 jaar zou zijn geworden zelfs definitief een streep on
der zijn carrière te zullen zetten. En ook op die beslissing
heeft hij niet meer willen terugkomen, hoe mooi de aan
biedingen op zich ook waren.
Jammer, verzuchten we nu in koor, op de avond van
de Erewedstrijd die hem de blanke Pele, de beste voet
baller aller tijden en wat zijn er al niet meer voor super
latieven voor hem bedacht zo toekomt. Jammer, maar
óók te respecteren. Wie, zoals ik. de moeite zou hebben
kunnen nemen om de afgelopen dagen in een sportar
chief te duiken en veel van wat over Cruijff geschreven is
in vogelvlucht door te nemen, die kan niet anders dan
aanvoelen hoe zwaar de jaren aan de internationale
sporttop wel moeten hebben ingevreten op de „frêle ve
dette".
Het levensverhaal van Johan Cruijff laat zich namelijk
niet alleen lezen als een schelmenroman met een happy
end. Het is ook de story van een supertalent dat een
soms erg hoge prijs betaalde voor het feit dat hij een stuk
bezit was van een miljoenenpubliek. Een verhaal vol
plussen maar ook met minnen, een verhaal over blessu-
repijn die vaak weggebeten moest worden, een verhaal
over rellen en conflicten en over schitterende acties, een
verhaal in juichende tonen meestal maar zeker ook met
giftige commentaren en reacties.
Johan Cruijff zelfheeft niet nagelaten om, ter motive
ring van zijn besluit om er toch echt een punt achter te
zetten, te wijzen op de randverschijnselen waarmee hij
als stervoetballer van dag tot dag te maken had. „Een
complex van factoren is dat" hield hij zich dan meestal
op de vlakte. Wie de krantekoppen doorneemt van
„Vijftien jaar Johan Cruijff' kan althans een deel van de
omvang van dat complex bevroeden.
Vijftien jaar Johan Cruijff, de rasvoetballer. Een tijd
perk dat hier vanavond afgesloten wordt. Met U zal ook
ik erbij zijn. Om. nog één keer misschien, zo'n actie te
zien die mij het werken zo vaak tot een plezier maakte in
de afgelopen jaren. Laten we hem vanavond nog één
keer nauwlettend bespieden en zijn laatste bewegingen
aan de bal opslaan in onze herinnering. Veel van wat-ie
in het veld heeft laten zien is namelijk te mooi geweest
om zomaar te vergeten!
Johan Cruijff zelfs voor Oriali ongrijpbaar in Ajax' Europa-Cup-
finale tegen Inter-Milaan
5
