het ontstaan van het voetbalspel
Bouwmeester Gerrand
door wim volkers
Gaarne voldoe ik aan het verzoek van onze
redactie om iets over voetbal en het ont
staan daarvan te schrijven.
Als ik terugga tot 1900, het jaar des heren
voor Ajax, om precies te zijn 1 maart, dan
kan ik mij daarvan niets herinneren. Vol
gens zeggen moet ik toen al als éénjarige
jongen in mijn wieg hebben liggen trappe
len om een bal te raken. Naar mijn mening
was dit meer om iets anders als luierdrager
kwijt te raken.
Uit ons gouden boek weet ik echter, dat de
oprichters van ons Ajax waren de heren F.
Stempel en H. D. Dade.
De contributie bedroeg 25 cent per maand;
het lid worden kostte 50 cent;
ongepaste woorden of handelingen werden
met 10 cent beboet;
onattentie bij het spel werd beboet met 5
cent;
zij, die het terrein verlieten zonder voor
kennis van de captain werden beboet met
25 cent;
Juweliers
Heiligeweg 12, Amsterdam-C., Tel. 23 65 41
wegblijven zonder kennis te geven aan de
captain werd beboet met 10 cent;
wanneer de captain het reglement niet bij
zich had, werd hij beboet met 10 cent;
de commissaris van orde had het recht
leden te beboeten met 5 cent, indien zij
weigerden iets te dragen;
elk lid was genoodzaakt zich een reglement
aan te schaffen op boete van 5 cent.
Het lijkt allemaal niet duur, maar vergelijkt
u eens een gulden van 1900 met één van
1965?
Toch meen ik te mogen zeggen na al deze
boete-bepalingen, dat de echte Ajacieden
altijd blij geweest zijn (en nog) met hun lid
maatschap. De betere spelers hebben daar
zelf echt van geprofiteerd door hun buiten
landse reizen die zij mochten medemaken
en die Ajax over de hele wereld een zekere
vermaardheid hebben gegeven.
Er is wel het een en ander veranderd, in
ons verenigingsleven niet alleen, maar ook
in de voetbalsport. In spelinzicht zowel als
materieel.
Wat m.i. beslist nooit veranderen mag door
en in de sport, dat is het kweken van
vriendschap en het hebben van waardering
voor elkaar. Niet egocentrisch zijn en voor
elkaar wat over hebben. Ook nooit denken,
dat men alles alleen kan doen en weet.
Overtreedt men deze eigenschappen, dan
krijgt men persé zijn trekken daarvoor t.z.t.
thuis.
Voor onze amateurs zowel als professionals
en semi-professionals moet het toch wel
eens te denken hebben gegeven hoe men
eigenlijk aan dit mooie balspel gekomen is,
dat wij zo gaarne spelen. Een spel, dat
wekelijks door duizenden bezoekers be
keken wordt. Men leeft met zijn club
mede. Men heeft de hele week stof tot voet
bal-college. Kortom het is HET recreatie
middel voor een groot deel van onze be
volking.
Welnu, dit spel wil ik u eens uit de doeken
doen.
Het is naar mijn mening wel zo, dat bijna
iedereen gelooft, dat het voetbalspel in
Engeland geboren werd.
De Engelsen hebben vele jaren de eerste
viool gespeeld in het orkest der voetbal
grootheden, doch doen dit de laatste jaren
in veel mindere mate dan vroeger. Je zou
kunnen zeggen om in de beeldspraak te
blijven: vroeger speelden zij voetbal als
Herman Krebbers thans viool speelt op zijn
Stradivarius (wat was deze man briljant
tijdens het door onze voorzitter Jaap van
Praag gegeven concert in het Concertge
bouw ter gelegenheid van het 65-jarig be
staan van zijn N.V.) en thans op een viool
van „Volkers", dus een gewone die soms
hoogte verliest.
Toch is het voetbalspel niet in Engeland
uitgevonden.
Het denkbeeld, dat aan het voetbalspel ten
grondslag ligt is toch wel zo bar eenvoudig,
dat het ons niet kan verwonderen, dat de
ontstaanperiode, hoewel niet nauwkeurig
aan te geven, toch wel reeds eeuwen terug
moet liggen.
Voorzover is na te gaan in oude boeken,
schrijft de heer Ten Bruggencate, werd het
voetbalspel voor het eerst door de Grieken
en Romeinen beoefend. Na eeuwen is dan
Engeland nummer één om dit spel op te
nemen en het burgerrecht te doen ver
krijgen.
Als oudste voorloper van het voetbalspel
kan worden beschouwd het „Harpaston"
van de Romeinen, door de Grieken „Episky-
ros" genoemd. Voorzover men kan nagaan
werd dit spel door Julius Ceasar's troepen
naar Engeland overgebracht.
In de beginne bediende men zich van een
zeer grote varkensblaas of iets dergelijks,
die men opvulde en werd daaromheen een
soort leer genaaid. De bal werd dan door
de bewoners van een of ander dorp naar
een naburig gehucht gedragen en daar
werd dat ding eenvoudig ergens op een
open plaats neergelegd en trokken twee
partijen er op los om elkander het bezit van
de bal te betwisten. Het spreekt dan ook
vanzelf, dat hierdoor steeds een ruwe strijd
ontstond, welke overging in vechtpartijen,
waarbij dikwijls doden vielen. Gelukkig is
dit in onze tijd veranderd en vallen er geen
doden, maar soms krijgt men kippenvel van
de gedachte, dat het voetbalspel op zijn
weg terug is.
Voor de meer kalmere mensen was dit spel
vroeger niets en zij lieten dit twijfelachtige
genoegen dan ook meer over aan de ruwere
klanten.
Tijdens de regering van Koningin Elisabeth
van Engeland van 15581603, vormden
zich twee verschillende soorten balspelen
in Engeland, te weten: Het zoéven bespro
ken „SPEL", waarbij twee dorpen elkander
te lijf gingen en dat „hurling over Country"
(werpen over land) werd genoemd en het
„hurling to goal" (werpen naar een doel),
waarbij de bal door een poort moest worden
gewerkt, die met struikgewas of iets derge
lijks was gesloten.
Uit het eerste ontstond het zogenaamde
„Rugby", uit het tweede het veel meer toen
beschaafdere „Association"-balspel.
Het werd toen nog wel is waar op de oude
manier gespeeld, namelijk met verlof om
een tegenstander vast te houden, omver te
10
