De onbekende jaren en tekortkomingen
van Johan Cruijff
DE KEIZER
VERLOSSER
MARCELRÖZER
tfBOEKEN
De grootheid van Johan Cruijff is rondom zijn zestigste verjaardag in woord en
beeld breed uitgemeten, met als een van de monumentjes het W-boek van zijn
'huisvrienden' Johan Derksen en Frits Barend, voorzien van prachtige foto's uit
onder andere de archieven van Ajax en Barcelona. Maar is er ook nog iets nieuws
te melden over Cruijff? Dat hebben Pieter van Os, Amerika-correspondent van De
Groene Amsterdammer, en Marcel Rözer, freelance sportjournalist voor onder an
dere Nieuwe Revu en de VPRO-gids, zich ongetwijfeld afgevraagd. Zij hebben het
ieder op hun eigen manier gevonden. Van Os door de relatief onbekende jaren van
Cruijff in Amerika te beschrijven en Rözer door Cruijff te vergelijken met zijn Duitse
evenknie, Franz Beckenbauer.
Men sprak bij Los Angeles Aztecs
in Amerika van 'BC' en 'AC': de tijd
before Cruijff en after Cruijff. Hij
kwam aan op 19 mei 1979, speelde
dezelfde dag nog zijn eerste wed
strijd en scoorde in de eerste zeven
minuten twee goals. Het was het
begin van een seizoen, waarin trai
ner Michels zijn elftal volledig op
Cruijff afstemde. 'Michels zei alleen
maar: "Jij moet gewoon lopen waar
Johan niet is." Zolang ik Johan niet
voor de voeten liep, ging alles goed,'
herinnert de Amerikaan Bobby
Sibbald zich. En keeper Eugene
DuChateau, tegen wie Cruijff een
spectaculaire goal scoorde, zegt vol
bewondering: 'De dingen die Cruijff
deed, konden gewoon niet.'
Het seizoen erna verkaste Cruijff
naar Washington Diplomats, waar
hij zijn geniale voetbalkwaliteiten
eveneens overvloedig toonde, zoals
in de beste wedstrijd die ooit in de
toenmalige North American Soccer
League (NASL) is gespeeld, de play-
offwedstrijd tussen de Diplomats en
de New York Cosmos op 1 juni
1980. Deze wedstrijd wordt uitvoe
rig beschreven in het boek over zijn
Amerikaanse jaren van Pieter van
Os. Ook is er aandacht voor Cruijffs
bijzondere doelpunten die voor ons
in Nederland verborgen gebleven
zijn, zoals de lob van 37 meter
afstand tegen de Toronto Blizzards
op 16 augustus 1981. Die schijnt
van grotere schoonheid te zijn ge
weest dan de lob waarmee hij vier
maanden later, bij zijn terugkeer
naar Ajax, op 6 december, Edward
Metgod van Haarlem verschalkte.
Maar Cruijff liet zich in Washington
ook van een andere kant liet zien.
'Dat gaan we natuurlijk effe hele
maal anders doen,' zei hij 'niet on
vriendelijk' tegen zijn medespelers
als coach Gordon Bradley na de
wedstrijdbespreking de ruimte had
verlaten. 'En dan vertelde hij hoe
we gingen spelen,' aldus Thomas
Rongen. En toen dat tijdens een
wedstrijd eens niet goed ging, 'stopte
Cruijff opeens met spelen, met de
bal aan de voet. Hij keek moedeloos
om zich heen en riep: "Somebody
please move?!"'
Zo kwamen ook zijn onhebbelijk
heden aan het licht. 'Hij geeft je
nooit een bemoedigend woord of
schouderklopje. Maar hij vertelt je
wel altijd wat je fout doet,' klaag
den sommige spelers. Als hij spe
lers al niet uit het elftal liet zetten
en desnoods taxi- en buschauffeurs
vertelde hoe ze hun werk moesten
doen: 'Better this way, yes?' Nee,
sommige dingen die Cruijff deed,
konden inderdaad niet.
Met één speler liep zijn strijd
zelfs bijna uit de hand. De ta
lentvolle Amerikaanse voetbal
ler Sonny Askew verzette zich bij
de Washington Diplomats tegen
de vanzelfsprekendheid waarmee
Cruijff binnen en buiten het veld
zijn zin doordreef en ging na een
hoop treiterijen tijdens een training
zelfs haast met hem op de vuist. Hij
ondervindt ruim 25 jaar later nog
dagelijks mentale hinder van zijn
verloren strijd met Cruijff. Zijn ver
haal laat, of het nou volledig waar is
of niet, een kant van Cruijff zien die
we in Nederland nooit zo expliciet
hebben gezien.
Het is uitermate verfrissend dat Van
Os in Amerika niet alleen Cruijff-
adepten heeft geïnterviewd, maar
ook mensen die hem vooral lastig
vonden. Van Os voegt met zijn
impressie van Cruijffs periode in
de NASL iets toe aan het beeld dat
in Nederland van Cruijff bestaat
en maakt tevens aannemelijk dat
het verblijf van Cruijff in Amerika
'het scharnierpunt vormde tussen
Cruijff de voetballer en Cruijff
de leermeester'. Veel meer dan
Beckenbauer bij de Cosmos bleek
HOUTEKIET
Aiax Magazine
