Media
Evert ten Napel: vertolkt het gevoel van de huiskamer.
Frans Snoeks: commentator en entertainer.
Theo Reitsma: noemde het Nederlands elftal dat in
1988 Europees kampioen werd 'een goed stel'.
'met korte stiltes tussen zijn zinnetjes'.
Evert ten Napel past vanwege zijn
opportunisme en chauvinisme goed bij
wedstrijden van het Nederlands elftal.
'Hij is de man van: kijk nou uit, jongens,
daar komen ze aan.' Volgens Kees
Jansma vertolkt Evert 'het gevoel van de
huiskamer'. Daarmee toont hij geen
gebrek aan objectiviteit, hooguit een
verhoogde staat van Oranje-gekleurd
nationalisme.
Niet iedereen komt er in Van Liempts
boek goed af. Kuiphofs collega Koen
Verhoef, beschreven als 'een man met
een kaarsrechte scheiding en een voor
komen dat in de betere herenmodezaak
niet had misstaan' stapelde cliché op cli
ché. Een typische Verhoef-zin is volgens
Van Liempt: 'Dat deze Sjaak Swart van
dit Ajax in deze entourage op dit veld in
dit Olympisch stadion dit nog mag mee
maken.'
Van de huidige lichting commentatoren
wordt Leo Oldenburger hard aange
pakt: 'Hij praat met volle mond. Of met
dikke tong. Je kunt een Oldenbur-
ger-quiz doen: wat betekent "schijtse-
bol"? Of: "nenadoetrah"? Antwoord:
"scheidsrechtersbal" en "Nederland
doeltrap". Zo praat Leolbe.'
Volgens Bob Spaak wordt de toegang tot
microfoon en camera tegenwoordig dan
ook wel erg gemakkelijk verschaft. 'Dat
irriteert mij. Veel mensen die nu een goe
de boterham bij de media verdienen
zouden er vroeger niet aan te pas zijn
gekomen. Dat geldt ook voor een paar
commentatoren. Ik noem geen namen,
maar er zitten een paar walgelijke ouwe
hoeren tussen.'
Aanzien van het vak
Het verzorgen van voetbalcommentaar
is een professie die maar heel weinig
mannen - geen vrouw te bekennen in
deze branche! - beheersen. Het is zwaar
der dan het vak van presentator en de
beloning is niet navenant, vindt Arno
Vermeulen, chef-voetbal bij Studio Sport
en tevens commentator. Een presentator
als Mart Smeets verdient veel meer en
heeft een groter aanzien dan een top-
commentator als Evert ten Napel en dat
is toch eigenlijk heel raar. In het buiten
land ligt dat anders. Commentatoren als
Martin Taylor (Sky Channel) en John
Motson (BBC) zijn in Engeland hele gro
te meneren (zou Evert zeggen...), zowel
financieel als qua status.
Vermeulen pleit niet voor hogere salaris
sen, maar hij wil zijn mannen-met-de-
stem in beeld gaan brengen. 'Even van
tevoren laten zien hoe ze zitten, zodat de
kijker weet wie er negentig minuten
tegen hem aanpraat.' Er moet een came
ra aan opgeofferd worden, maar
Vermeulen vindt dat geen punt als het de
status van de commentator verhoogt.
Hij zou trouwens nog een opvallende
vernieuwing willen doorvoeren. De snel
heid van het spel is zo sterk toegenomen
dat de commentator het in zijn eentje
niet meer redt. Naast hem zou bij Studio
Sport op termijn een co-commentator
moeten plaatsnemen die zijn beperkin
gen kent. Samen met Wim Kieft
was Vermeulen zelf bij Canal+ beter
dan in zijn eentje. 'Omdat Vermeulen
een sobere staccatostijl hanteert, schept
hij ruimte voor een "bijzitter",' aldus
van Liempt.
Het pikantste deel van Een goed stel
gaat over de pikorde binnen de verschil
lende generaties commentatoren, inclu
sief de boeiende schermutselingen die de
opvolging elke keer weer oplevert. Maar
naast de schets van dit journalistieke
randgebeuren rond het voetbal doet cul
tureel antropoloog Paul van Liempt
('voetbal is een soort religie') een poging
om sociologische verschijnselen als het
geweld (het Heizel-drama in 1985) en de
spreekkoren op de tribunes te verklaren
en neigt hij bovendien naar een vorm
van historische geschiedschrijving met
betrekking tot het hoogtepunt van het
Nederlandse voetbal tijdens het EK '88.
Van Liempt heeft een origineel boek
afgeleverd, geschreven in een soepele
stijl. Interessant is dat hij stelt dat nieu
we talenten een kans zullen krijgen bij
de zender van John de Mol, maar dat
die toch niet zonder ervaren voetbal
commentatoren voor de dag kan
komen. Volgens Evert ten Napel zal
De Mol aan Jeroen Grueter gaan
trekken. 'Hij is het talent van de toe
komst en nog geen veertig jaar oud.'
Arno Vermeulen vermoedt dat De
Mol Frank Snoeks bij Studio Sport
zal wegkopen: 'Frank is niet alleen
een goede commentator, maar ook
een entertainer.' Een uitspraak die
óók aantoont hoe er inmiddels
gemorreld wordt aan het kwali
teitskeurmerk voor de voetbal
commentator.
Paul van Liempt
Een goed stel. Voetbalcommentatoren aan het woord
Nijgh Van Ditmar, ISBN 90-388-4567-7,213 pagina's, €14,95
juni 2005 69