Klaterende Kinkladze
Onvoltooid verleden
tekst David Endt
fotografie Louis van derVuurst
De verzamelde kenners in de trainers-ka
mer bezagen de beelden met open mond.
De superlatieven van de commentator
werden naar zwijgen gedrukt, wat men
zag behoefde geen gesproken woorden,
ze spraken voor zichzelf. De hoofdper
soon van het beeldverhaal voetbalde
niet, hij danste. Voorbij tegenstanders,
met de bal aan zijn voet. Langs betonnen
benen, met de bal aan zijn voet. Over to
neel van groen groen gras, met de bal
aan zijn voet. En hij toverde de bal van
zijn voet naar bovenhoeken en korte
hoeken en zwiepende netten, altijd maar
weer buiten bereik van de graaiende
handen van een keeper. Fluwelen passen,
zijden passes, hij reeg met de zweem van
genialiteit een snoer van zilveren voet
balschoonheid aaneen. Zo begaafd, zo
vanzelfsprekend als danste hij ballet.
Wat een speler! Vol van intense ware
liefde voor de bal en de bal alleen.
Gemaakt voor Ajax.
Zijn naam klonk als toastende glazen:
Giorgi Kinkladze! De kenners bekeken
een samengestelde videoband van een
Georgische voetballer die speelde in
Manchetser City's dof hemelsblauw.
Niet in de hoogste divisie van Engeland.
Gebrekkige tegenstand had niets van
doen met de fabelachtige bewegingen en
de sproeiende techniek en het vlotte
benenwerk, de voeten iets naar opzij.
Ballerino. Dribbelen, dribbelen, dribbe
len. 'Maradona...' slikten de kenners
vanuit een sterker besef in. Maar dié
naam lag op hun lippen in een poging
naar vergelijking te zoeken. Wat deed die
Kinkladze bij het mindere Manchester?
Hij was te koop, vandaar die videoband
in deze recorder. Manchester City had
het geld nodig maar vroeg een gepeperd
bedrag. Te veel kon het niet zijn voor een
zo getalenteerde speler.
Hij kwam, Giorgi Kinkladze. Hij kwam
naar Ajax, dat de beurs ver opentrok.
Achter zijn stille diepdonkere ogen was
hij zielsgelukkig om naar een club te
komen waar het voetbal werd gezien als
een technisch, snel, fantasierijk en intel
ligent spel. Het spel zoals hij het wenste
te spelen. Kinkladze kwam ook bij een
club waar een landgenoot speelde,
Shota Arveladze; wat een feest moest
het worden.
Weinigen zagen Kinkladzes openingsbal
let in het Ajax-shirt. Op 23 juli in
Kopenhagen tussen veel Nielsens en
Jensens klaterde een Kinkladze. Het bal
bezit toverde een stralende dribbel
uit zijn benen. Eén, twee, drie spelers
dribbelde hij als op muzikale balans
voorbij. De bal zwenkte en zwiepte op
aanwijzing van de linkervoet tot hij zag
hoe hij oog in oog met de keeper stond.
Jensen? Nielsen? Daar zweefde de bal
met een afgepast boogje tegen het net.
In de kleedkamer ontweek hij de blikken
van zijn elftalgenoten. Ze maakten geen
woorden aan hem vuil maar Shota
las hun verwonderde bewondering en
lachte: 'Jullie hebben nog niet de helft
van zijn kwaliteit gezien.' Shota kon het
weten. Kinky sloeg de ogen neer en
vertelde zichzelf dat wanneer hij als
linksbuiten zo kon imponeren, hij op
zijn eigen plek, kort achter de spits,
helemaal voor verbazing zou zorgen.
Maar op die plek speelde Litmanen, de
maat- en meetmeester van het voetbal
lend evenwicht. En voorlopig moest de
wilde fantasie wijken voor de regie.
Kinky naar een linkerbuitenkant die hij
met knijpend hart gedoogde.
Drie weken na Kopenhagen. Amsterdam
ArenA, de wedstrijd om de Johan Cruijff
Schaal. PSV is tegenstander en de wed
strijd is een paar minuten aan de gang.
Bal op links. Kinkladze ontvangt en
brengt de bal meteen tot euforie.
De dribbel gloeit aan. Genialiteit vindt
ruimte. Eén, twee, drie voetballers gaan
voor schut. Ongrijpbare Kinkladze,
klaterende Kinkladze, toverachtige
Kinkladze. Dribbelkoninkje vanaf links
naar het midden. Alles voorbij getoverd.
Daar is de keeper. Het schot dat doel
treft... Of..., néé, Van Breukelen rekt zich
en tikt de bal uit de hoek. Wilde fantasie
bezworen, een omen rookt omhoog.
Vaker stond Giorgi Kinkladze zwijgend
te wachten aan de linkerzijlijn. Hij
voerde de opdracht uit en hield het veld
breed en keek met teneergeslagen ogen
naar zijn verboden speelterrein. Verzet in
lijdzaamheid. Op de training oefent trai
ner Olsen een aanvalsvorm. Buiten
spelers worden aangespeeld, voorzet,
spitsen doelpunten. Maar van links
bereikt geen bal de bestemming.
Kinkladze, zo technisch begaafd, krijgt
geen bal onder controle en verschopt
iedere voorzet. 'Hey. Kinky!Scherp
veroordelend klinkt de stem van de trai
ner. 'Wat is er met die magische linker
gebeurd?' Giorgi begrijpt maar al te
goed waar de trainer op doelt, maar
sjokt met afgewend gezicht naar
zijn uitgangspositie voort. Arveladze
benadert hem: 'Kinky?' Georgisch is
voor de wereld om hen heen hun
geheimtaal. 'Shota, bromt Kinkladze,
'Shota, wanneer ik goede voorzetten
geef, laat -ie mij op die verdomde
linksbuitenplaats staan...'
De ballerino bleef aan de zijkant en
kwijnde weg. Een banneling die slechts in
de bal een bondgenoot had. Zelfs Shota
kon hem niet overeind houden. Hoogbe
gaafd maar te zwak om zijn geest te
scherpen en te vechten. Zou Kinkladzes
wereld anders hebben gedraaid wanneer
zijn wondertje in de ArenA was besloten
met de eeuwigheid van een doelpunt?
De geneugten van Amsterdam dwongen
hem steeds vaker een zonnebril te
dragen. Men hoefde zijn witomrande
ogen niet te zien. Steeds voller werd de
melancholie in zijn ogen. Achter zijn
enkele gelispelde woorden lagen zijn
gevoelens verschanst.
Terug naar Engeland waar hij zonder in
spanning maar ook zonder weerklank
voor een enkel klatergeluid zorgt. Paarlen
voor de zwijnen. De clubs waar hij voet
balt zijn te klein voor zijn
kwaliteit, steeds dunner zichtbaar.
Langzaam verdampt zijn loopbaan.
Tot hij zonder voetbal is. Flamboyante
auto's en gesneden maatkleding, zonne
brillen en nachtleven blijven over.
Alleen de bal blijft hem trouw ondanks
zijn ontrouw aan de bal. Want die bal
kent zijn enige ware, verborgen liefde.
oktober 2004 45
