Het reef van zijn jeugdliefde
is weer het rood-wit van thuis
'Bij mijn afscheid bij Ajax had ik al het gevoel dat ik misschien ooit terug zou komen'
Jari Litmanen
29 augustus 2002. Nog nooit was het zo druk bij het trainingsveld van de Amsterdam
ArenA. Zo'n duizend supporters vormden een erehaag van de deur van het betonnen trap
penhuis naar het bruggetje voor de ingang naar het gras. Aan het hek prijkte een span
doek: Liever in Mokum zonder poen dan in Liverpool voor een miljoen. Het moment dat de
menigte een glimp van de gitzwarte haren en de nog altijd zo blanke huid van Ajax' nieuw
ste aankoop opvingen, onstond er een gejoel en gejuich; Bengaals vuurwerk werd ontsto
ken. Chivu, Lobont, Zlatan, Mido, Maxwell, Trabelsi, verbaasd aanschouwden zij het tafe
reel. Maar ook diegenen die bekend waren met het fenomeen Litmanen kregen kippenvel.
Vriend en teammanager David Endt pinkte zelfs een traan weg. Ook de uiterlijk vaak stoï
cijnse Fin was onder de indruk, van binnen geroerd. Litmanen: 'Dat was natuurlijk fantas
tisch. Ik had het gevoel dat ik thuiskwam. Ajax is door de jaren heen mijn club geworden
en Amsterdam mijn stad.'
Drie seizoenen eerder had Litmanen, samen met Danny Blind, emotioneel afscheid geno
men van de club waar hij zeven seizoenen succesvol was geweest. 'Bij mijn afscheid bij
Ajax had ik al het gevoel dat ik misschien ooit terug zou komen. Ik voel me hier thuis als
voetballer en als mens. Maar dat het al na driejaar zou zijn, had ik me natuurlijk niet
voorgesteld. Ik had bij Barcelona voor driejaar getekend en bij Liverpool voor tweeëneen
half jaar. Ik ben dus twee keer eerder vertrokken dan mijn bedoeling was.'
Nieuw beleid
Bij de vraag of hij spijt heeft van zijn avonturen in Spanje en Engeland wil Litmanen nog
even terug naar het moment dat hij besloot Ajax te verlaten. 'Op zich hoefde ik, ook na
zeven jaar, niet weg uit Amsterdam, ik had het namelijk prima naar mijn zin. Maar ik dacht:
als ik nog iets anders met mijn carrière wil, is dit wel het moment om te vertrekken. Ajax
moest op dat moment aan een nieuw elftal gaan bouwen. Ik was een van de laatst overge
blevenen van de ploeg die zoveel gewonnen had en die zo lang samen gespeeld had.
Bovendien was ik klaar voor een nieuwe uitdaging. Als voetballer én als mens. Ik wilde een
nieuwe taal leren, van een nieuwe cultuur proeven. Ik dacht dat Barcelona mij die moge
lijkheden zou kunnen bieden, dat Barcelona het best bij mij zou passen. Ik kende natuurlijk
de trainer Louis van Gaal en ik kende een heleboel spelers. Dus ik dacht dat ik me daar
sneller zou kunnen aanpassen.'
Litmanen moest in Spanje wennen aan de andere benadering van het leven en van het
voetbal. Al snel werd hij geteisterd door blessures. Het was in de periode tot de kerst als
een golfbeweging: één maand geblesseerd en één maand fit. De voorbereiding van het
seizoen daarna ging hij, inmiddels gewend aan het zuidelijke leven en geheel hersteld van
alle pijntjes, met goede moed in. Maar met een nieuwe trainer - aan het tijdperk Van Gaal
was een eind gekomen - en een nieuwe voorzitter kwam ook een nieuw beleid. 'Na twee
weken werd duidelijk dat ik een van de negen aankopen van Van Gaal en Nunez was die
moesten vertrekken,' aldus Litmanen. 'Ik was er klaar voor om daar goed te gaan preste
ren, maar ik was niet meer nodig.' Litmanen wilde geen overhaaste beslissingen nemen,
wachtte een halfjaar en ging zich toen oriënteren op geïnteresseerde clubs.
Verliefd
The Reds meldden zich en een teleurgestelde, maar niet verbitterde Litmanen verkaste
naar Liverpool. Lyrisch is de Fin als hij praat over zijn jeugdliefde. 'Liverpool is altijd mijn
favoriete club geweest. Als klein jongetje keek ik zaterdagmiddag altijd naar Engels voet
bal op tv. Het was het enige internationale voetbal dat we in Finland te zien kregen. Liver
pool had succes in de jaren zeventig en tachtig. Verder was rood mijn favoriete kleur, dus
dat hielp me ook in mijn liefde voor juist dat team. Ik hield van hun soort voetbal: snelle
balcirculatie, snelle passing. De spelers bewogen zich snel over het veld en passten de bal
in een hoog tempo. Veel mensen op de wereld vinden Canada het beste ijshockeyland.
Maar ik ben altijd juist in de ban geweest van de Sovjet-Unie. Dat speelde snel en met een
sublieme techniek. In mijn ogen speelde Liverpool net als mijn favoriete ijshockeyteam. En
ik was toen vier of vijfjaar. Dat moet wel, want ik kan me Kevin Keagen herinneren en hij
is in 1977 weggegaan. Het stadion van Liverpool fascineerde me ook, evenals het gras. Zo
mooi groen, zelfs in de winter. In de winter hadden wij altijd sneeuw, maar zij konden ook
dan voetballen. Met korte mouwen. En die sfeer bij de supporters. Ze bleven maar zingen.
Dat zijn allemaal details die ervoor zorgden dat ik verliefd werd. Verliefd op Liverpool. Ik
hing foto's van mijn favoriete spelers aan de muur.'
Maar ook bij zijn jeugdliefde kwam hij op voetbalgebied dus bedrogen uit. De Engelse
talenten Owen, Fowler en Heskey ontwikkelden zich sneller dan voorzien tot internatio
nals. En hoewel het in het begin goed ging met Litmanen, brak hij vervolgens zijn pols. Iro
nisch genoeg in een wedstrijd met het Finse nationale elftal tegen Engeland op Anfield
Road. Na die blessure waren hem weinig speelminuten gegund; noodgedwongen miste hij
de finales van de FA en de UEFA Cup. Toch was Litmanen gelukkig en bleek de voorstelling
die hij zich als jochie gemaakt had, niet ver van de realiteit.
'Ik had het in Liverpool als persoon naar mijn zin. Ik had veel leuke mensen ontmoet. Als
voetballer wisselde het. Er zijn ook momenten geweest dat ik intens genoten heb. Er liep
veel kwaliteit rond bij de club. Anfield is een van de mooiste stadions die er zijn. Niet dat
het nou zo mooi gebouwd is, maar het straalt iets mythisch uit. En of je nu op de tribune
zit - en ik weet hoe dat is want daar heb ik toch vaak gezeten - of op het veld staat, de
sfeer is fantastisch. Ik had een goede relatie met de supporters. Liverpool is een echte
voetbalstad. Waar je ook heen gaatje komt of Evertonians of Liverpool-fans tegen. Ik heb
veel handtekeningen uitgedeeld, ook aan Everton-supporters. De mensen daar zijn zo
trots op hun club dat ze zelfs boodschappen doen en op vakantie gaan in voetbal-shirt. De
historie van de club is zo groot. Ik heb vaak de grote mannen van weleer gesproken. Dat
waren mijn helden toen ik klein was. Ik vond het mooi! Het was een bevestiging van het
gevoel dat ik altijd bij Liverpool gehad heb. Maar ja, ik moest voor iets anders kiezen om
aan spelen toe te komen.'
Kijk je echt zonder rancune terug op de avonturen bij Barcelona en Liverpool?
'Het ging door een aantal redenen niet zoals ik van tevoren verwacht had en gehoopt had.
Maar ik sta nog steeds achter mijn beslissingen. Ik heb geen spijt. Ik heb een hoop gezien
en meegemaakt, zowel in negatieve als in positieve zin. Ik ben een aantal ervaringen rij
ker geworden. Wat gebeurd is, is gebeurd. Sommige dingen liggen aan mijzelf. Ik heb altijd
de keuze van de trainer gerespecteerd. Je hebt natuurlijk wel je eigen ideeën. Maar bij
Barcelona werd Rivaldo het tweede seizoen schaduwspits; hij was op dat moment de
beste speler van Europa. En bij Liverpool kreeg Owen de Gouden Bal. Dus wellicht heb ik
ook pech gehad dat ik net hun beste periodes meegemaakt heb en dat we als concurren
ten gezien werden, terwijl we ook samen in het veld hadden kunnen staan. Toch heb ik
laten zien dat ik met mijn manier van spelen een elftal kan helpen. En kennelijk heb ik in
Liverpool een goede indruk achtergelaten. Dat merk ik wanneer ik met Liverpool-suppor
ters spreek.'
