Historische grond
NOVEMBER 2003 59
Schorsing
Landskampioen Ajax wist in 1970 vrijwel niets van de tegen
stander, en 17. Nendori Tirana zou de enige club onder het
bewind van Rinus Michels zijn, die niet vooraf bekeken was.
Opzien baarde wel de wetenschap dat Albanese clubs zelf
wel uitmaken of ze ook daadwerkelijk voetballen tegen
'andersdenkende' landen. Dat ondervond het West-Duitse
Eintracht Braunschweig in het seizoen 1967-1968. Het stadion
in Braunschweig was uitverkocht, maar Dinamo Tirana kwam
niet opdagen. Een seizoen later zag 17. Nendori Tirana op zijn
beurt af van cupwedstrijden, omdat het weinig 'binnenlands
heil' zag in een duel met de onbetekenende Noorse club Lyn
Oslo. De UEFA legde de Albanese clubs een schorsing van
twee jaar op, maar bracht die straf in 1969 terug tot één jaar
nadat 17. Nendori Tirana plechtig had beloofd om bij de uit
Het waren de jaren van het strenge marxistisch-leninistische
regime van dictator Enver Hoxha. Alles wat maar enigszins
als 'westerse decadentie' kon worden bestempeld, ging in de
ban. Dat lot leek ook de weelderige haardossen en
(bakke)baardgroei van enkele Ajacieden 'beschoren'. De
Albanese autoriteiten weigerden de Ajax-spelers de beno
digde visa te verstrekken. De UEFA moest er, getipt door
Ajax-voorzitter Jaap van Praag, aan te pas komen om Ajax
toch naar Tirana te krijgen voor de eerste Europa-Cupwed
strijd van het seizoen 1970-1971, tegen 17. Nendori Tirana.
Zoals wel vaker gebeurt in dictatoriaal geregeerde landen,
veranderde de club nogal eens van naam, afhankelijk van de
politieke wind die er waaide. Sinds de val van het commu
nisme in 1991 heet de club SK Tirana. Onder de naam Agami
Sports Association werd SK Tirana in 1920 opgericht. Meteen
na de bevrijding van de fascisten en nazi's, in 1944, en de
stichting van de Volksrepubliek Albanië veranderde de naam
in 17. Nendori Tirana, wat 17 november betekent, de datum
van de bevrijding. Internationale wedstrijden speelden Alba
nese clubs en het nationale team slechts tegen Oostbloklan
den; later zelfs alleen nog maar tegen China. In 1963 kreeg
Albanië wat meer aansluiting bij Europa doordat Hoxha ruzie
gekregen had met partijvoorzitter Chroesjtsjov van de Sov
jet-Unie. Het nationale elftal schreef zich in voor het Euro
pees kampioenschap, clubs deden dat voor de Europese
bekertoernooien.
SK Tirana speelt al zijn wedstrijden in het nationale stadion
Oemal Stafa, dat anno 2003 vernoemd is naar oud-speler
Selman Stermasi. De schrijver Qemal Stafa was oprichter van
de communistische partij. In 1942 werd hij gedood door troe
pen van Mussolini. Het in 1946 geopende stadion dat zijn
naam kreeg, ligt midden in het stadscentrum en was lange
tijd, tot 1991, sober van opzet: het had geen lichtinstallatie,
was vrijwel onoverdekt en bestond voornamelijk uit grote
blokken beton. Propagandistische slogans sierden de muren.
Het stadion had officieel een capaciteit van 20.000 toe
schouwers, maar vaak bevatte het er 30.000, die één opval
lende eigenschap deelden: in de laatste minuten van iedere
wedstrijd, ongeacht stand of spanning, gingen ze allemaal
staan. In de jaren tachtig bleek dat het Albanese voetbal een
curieus record in handen heeft: in geen land ter wereld gaan,
afgezet naar het aantal inwoners, zoveel mensen naar voet
balwedstrijden als in Albanië.
Kazanxhi bleken afgevijld en werden afgekeurd door de
alerte scheidsrechter Paul Schiller. De arme Kazanxhi had
geen reservepaar en nam mokkend op de reservebank
plaats, terwijl een official elders in de stad op zoek ging naar
een maatje 47.
Zo'n 18.000 toeschouwers (een kwart van de stadspopula-
tie!) zagen Ajax door twee doelpunten van Wim Suurbier op
een comfortabele 2-0 voorsprong komen. Daarna sloop ech
ter nonchalance in het Ajax-spel en via de na rust met een
nieuw paar schoenen in het veld gekomen Kazanxhi kwam de
thuisclub terug tot 1-2. Trainer Muslin Allah rook nog een
kans en wilde, naast een nieuwe doelman en Kazanxhi, een
derde wisselspeler in het veld brengen. De scheidsrechter én
Ajax-voorzitter Jaap van Praag, die grijnzend op de tribune
twee vingers opstak, herinnerden Allah eraan dat er anno
1970 twee wissels toegestaan waren. Toch kwam Tirana vlak
wedstrijd tegen Standard Luik écht, maar dan ook écht te
komen opdagen, ongeacht de uitslag van de eerste wed
strijd.
In één vliegtuig vertrokken op 14 september 1970 het Ajax-
team, de staf, de pers en een handvol supporters naar Ti
rana. De aan enige luxe gewende Ajacieden keken in Tirana
hun ogen uit. Wat vooral opviel in het straatbeeld was dat er
vrijwel geen auto's rondreden. Privé-bezit van een auto was
in Albanië niet toegestaan. Ook de voetballers van 17. Nen
dori Tirana kwamen op de fiets naar hun wedstrijden.
Het was op de dag van de wedstrijd ontzettend heet, en aan
gezien er 's middags gespeeld werd, zag Ajax, zonder de aan
zijn lies geblesseerde Johan Cruijff, behoorlijk tegen het
duel op. Vlak voor de aanvang van de wedstrijd kreeg de
ploeg van Rinus Michels een meevaller in de schoot gewor
pen: de noppen van de schoenen van sterspeler Josif
iniiiit n