Dankzij dit oude logo weten we dat de ansicht
kaart van vóór 1911 dateert en dat klopt ook,
want het 'Ie elftal' dat erop staat afgebeeld, is
het elftal dat op 29 mei 1910 het Gouden Kruis
won. Wie goede ogen heeft, herkent in de spe
lers (v.l.n.r.) Chris Holst, J. Poolman, Jan Pelser,
Karei van der Lee, Gerard Fortgens, Frans
Schoevaart, Adriaan Pelser, Albert den Hamer,
Chris Kammeijer, W. Leibbrandt en Piet van den
Broecke. Ook van het '2e elftal' dat op de kaart
staat, kennen we de meeste, maar niet alle,
namen. De eerste voetballer is onbekend, maar
daarnaast staan v.l.n.r. Louis Seylhouwer, Oud,
Ko van Weeren, H. Alofs, Den Hamer, Lambert,
en W. Leibbrandt. Zittend: keeper J. van Dode-
weerd. Leibbrandt en Den Hamer staan op
beide foto's, al is het onwaarschijnlijk dat de
naam van de laatste correct is, want volgens de
archieven speelde hij zijn laatste wedstrijd in
1907. Overigens is het opvallend dat op de
bovenste foto geen keeper staat. In het tweede
elftal keepte Van Doodeweerd. Het Gouden
Jubileumboek Ajax 1900-1950 schrijft hierover:
'Een keeper die de ballen ving, was toen uit
zondering, stompen en trappen waren de
geijkte verdedigingsmethoden. Van Zanten van
Ajax-Leiden en ook Beeuwkes van DFC en het
Nederlands elftal waren er sterk in en van Van
Hagen (VOC) ging zelfs het verhaal dat hij
alleen zijn handen gebruikte om de bal bij een
doelschop neer te leggen'.
Populair
Het is goed denkbaar dat de ansichtkaart werd
uitgebracht ter gelegenheid van het winnen van
het Gouden Kruis (mei 1910), of van de pro
motie naar de eerste klasse, die kort daarop
zou volgen (april 1911). Ansichtkaarten, of
prentbriefkaarten, waren toen reuze populair.
Volgens velen is de bedenker van deze vorm
van beeldcommunicatie ene August Schwartz
uit het Duitse stadje Oldenburg. Schwartz had
een drukkerij en boekhandel. Toen de Pruisi
sche Koning Wilhelm I op 16 juli 1870 de
mobilisatie uitriep vanwege wat later de Frans-
Duitse oorlog (1870-1871) ging heten, liet
Schwartz uit sympathie met het militaire
machtsvertoon enkele correspondentiekaarten
bedrukken met een afbeelding van een soldaat
die een kanon laadt. Dit is natuurlijk geen echt
hard bewijs en er worden ook heel andere
namen genoemd. Zo staat in een Frans tijd
schrift, L'Almanach de la Petite Poste, uit het
jaar 1777, een eeuw eerder dus, te lezen: 'Als
gelukwens verstuurt men tegenwoordig per
post kaarten met (kopergravures, met voor
iedereen leesbare teksten.' Enfin, in het alge
meen verbindt men toch de naam van August
Schwartz aan de eerste prentbriefkaart.
Het voorbeeld viel meteen in goede aarde, ook
hier in Nederland. Prentbriefkaarten werden
ook wel geïllustreerde briefkaarten genoemd en
weldra voorzien van een opgedrukte postzegel.
Op 1 april 1892 gaven de posterijen hun mono
poliepositie op en was het een ieder vrij om de
kaarten uit te geven. De triomftocht van de
prentbriefkaart was begonnen. Het formaat van
de kaart was 140 x 90 mm. Het was niet toege
staan mededelingen op de adreszijde van de
kaart te vermelden en daarom kom je op
oudere kaarten vaak teksten op de beeldzijde
tegen. Om een idee te geven: in 1903 werden
er in Nederland maar liefst 59 miljoen prent
briefkaarten verzonden.
In de archieven van Ajax bevinden zich, behalve
de hier besproken ansichtkaart uit 1910, ver
schillende voorbeelden uit de begintijd. Zo is er
een reclamekaart met een Ajax-elftal poserend
voor de nieuwe tribune van het Houten Stadion
(1911), een kaart ter gelegenheid van de wed
strijden om de Meuwsenbeker (1912) en prent
briefkaarten die werden uitgebracht na het
behalen van Ajax' tweede landskampioenschap
(1919).
De echt gouden periode van de prentbriefkaart
kwam in die periode een beetje tot haar einde,
maar ook daarna bleef zij een immens populair
communicatiemiddel. Tot op de dag van van
daag, want tussen de vele artikelen die bijvoor
beeld in de Ajax Fanshops te koop worden aan
geboden, vinden we nog altijd
prentbriefkaarten, van zowel individuele spelers
als van het hele elftal.
CareI Berenschot
Tot op de dag van vandaag zijn ansicht
kaarten van zowel individuele spelers als
het hele team populair.
Een bezoek aan het Ajax Museum
maakt deel uit van de World of Ajax
Tour. U krijgt eerst iets te drinken
aangeboden en ziet daarna een
korte film. Dan volgt een rondlei
ding door de Arena en een bezoek
aan het museum. Voor kinderen zijn
er speciale kinderrondleidingen, met
spelletjes, een quiz en een cadeau
tje. De prijs van de 2 uur durende
World of Ajax Tour bedraagt 9,50
p.p. Kinderen t/m 12 jaar en 65+-
pashouders betalen 8,00 p.p. De
starter-tour (1 uur, reserveren niet
nodig) kost 8,00 p.p. en 7,00
voor kinderen t/m 12 jaar en 65+-
pashouders. Voor grote groepen gel
den speciale tarieven en NIEUW is er
voor groepen een speurtocht door
stadion en museum. Voor inlichtin
gen en reserveringen: 020-3111336.
U kunt ook alleen het museum
bezoeken. Toegang en kaartverkoop
lopen via de supportersbalie in de
Official Ajax Fanshop. De entree
bedraagt 3,50. Openingstijden:
1 apr-30 sep ma t/m vr 9.30-18.00,
za en zo 10.00-17.00 (niet tijdens
wedstrijden op zondag); 1 okt-
31 mrt ma t/m za 10.00-17.00, zo
alleen op koopzondagen (niet tij
dens wedstrijden op zondag).
Openingstijden Arena-tours: dage
lijks 10.00-17.00 (op wedstrijddagen
geldt een aangepast programma).
AJAX MAGAZINE DECEMBER 2002/JANUARI 2003
