de artiest die van links naar rechts zwalkt en
maar wat doet, zoals Ling. Of Jesper Olsen, dat
vond ik ook een heel mooie voetballer. Hij kon
geweldige dingen met een bal.'
Feestbeest
Van Zweden wil zich niet eenzijdig in de muziek
storten en heeft dan ook veel verschillende
interesses. Dat was niet anders toen hij begon
als concertmeester. Het begin was een moei
lijke periode. 'Als je achttien bent is het niet
meer dan normaal dat je af en toe uitgaat. Of je
nu concertmeester van het Concertgebouw
bent, of niet. Normaal gesproken is iemand die
hier concertmeester wordt tussen de dertig en
veertig jaar. Toen ik vertelde dat ik van uitgaan
hield en dat ik regelmatig met mijn vrienden op
stap ging, kreeg ik meteen de naam van feest
beest. Omdat de meeste van mijn voorgangers
zoveel ouder waren, viel het ineens op. Alleen,
toen werkte ik net zo serieus als nu. Natuurlijk
was het zo dat sommige van mijn collega's raar
stonden te kijken toen ik tot concertmeester
werd benoemd. Als ik nu terugkijk, denk ik:
terecht. Net zo goed als ik fouten heb gemaakt,
zijn er ook door anderen fouten gemaakt. Ik
heb misschien zelf de fout gemaakt door "ja" te
zeggen op die leeftijd en zij hebben misschien
de fout gemaakt om iemand van achttien jaar
in het orkest op te nemen als leider, zonder
daarnaast een coach aan te stellen. Iemand die
je uitlegt hoe je spreekt tegen de mensen in
een orkest, hoe je met de pers moet omgaan,
hoe je naar buiten treedt, etcetera. Daarin ben
ik totaal niet gecoacht. Bij Ajax zijn ze dat
gewend, daar is met Nigel de Jong weer eens
iemand van zeventien jaar in het eerste elftal
gebracht; bij het Concertgebouworkest is zoiets
nog steeds niet gewoon.'
Elitair
'Ach, de muziekwereld heeft hier en daar het imago elitair te zijn,
maar dat is helemaal niet waar. Omdat er door Nederlanders
zoveel in vakken wordt gedeeld, wordt er een beeld van klas
sieke musici geschapen dat een elitair sausje krijgt. Wat je ook
probeert: concerten met popartiesten, kinderconcerten, je komt
niet van dat imago af. Zelf zou ik mijn muziekcarrière nooit willen
inruilen voor een andere loopbaan, ook zou ik in een nieuw
leven niet willen terugkeren als voetballer. Ik vind het een schit
terende sport en ik weet dat er ongelooflijk veel discipline aan
voorafgaat om in een mooi elftal te komen. Maar de ontlading
van een Mahler-symfonie is voor mij oneindig veel intenser dan
scoren in de finale van de Champions League.
'Als je, zoals ik, een totaal nieuwe carrière start, moet je twee
keer zo hard aan de bak. Je moet het hele repertoire leren als
dirigent: dat is enorm, majestueus zelfs. Er zijn tien symfonieën
van Mahler, negen van Beethoven en Mozart heeft er eenenveer
tig geschreven, om een paar componisten te noemen. Het is
Zelf spelen of mensen laten
spelen?
'Mensen laten spelen. Natuurlijk.'
Koeman of Haitink?
'Haitink. Koeman is een
fantastische trainer, maar Haitink
is een man die bijna veertig jaar
aan de top heeft gestaan. Dat moet
Koeman nog bewijzen. Overigens
denk ik dat hij daarin wel gaat
slagen.'
Wibi Soerjadi of Paolo
Giacometti?
'Giacometti. Ik vind hem een
knappe pianist. Soerjadi flirt iets te
veel met de commercie. Zelf heb ik
dat ook gedaan, maar je moet op
tijd terug naar je roots.'
Roken of drinken?
'Geen van beide.'
Kok of Balkenende?
'Tjonge jonge, kan dit niet anders?
Nou vooruit. Kok. Hij is een groot
staatsman geweest.'
gigantisch. Om dat allemaal te leren, kost heel,
heel veel tijd; veel thuis zitten, veel studeren,
veel concerten geven. Het is niet zo belangrijk
dat je ergens wilt komen, maar wel dat je ple
zier moet hebben in wat je doet. Dan komen
de dingen vanzelf naar je toe. In zowel de
muziek als in het voetbal wordt te veel op een
doel gejaagd. Terwijl die jongens juist moeten
begrijpen dat het voetballen of het maken van
muziek op zich het doel is. Als een talent zich
aandient, dan komen de dingen vanzelf naar
dat talent toe. Er gaat helaas te veel energie in
carrièreplanning zitten. Hele carrières worden
uitgestippeld, maar ik denk dat dat foute boel
is. Een voetballer moet zich alleen met gras en
trainen bezighouden en ik met het studeren
van partituren en dirigeren. De weg naar de
hemel is uiteindelijk veel mooier dan de hemel
zelf. Als je alleen maar gaat voor een team, dan
heb je het veel moeilijker om dat team te berei
ken. Maar als je geïnteresseerd bent in de stof
waarmee je bezig bent, dan komt het team
naar je toe.'
Leven zonder rust
Luisterend naar de verhalen van Van Zweden,
kun je uitrekenen dat hij meerdere malen om
de aarde moet zijn gevlogen en een leven zon
der rust leidt. Laat zijn carrière hem nog tijd om
met zijn gezin door te brengen? Hij is even stil
en zegt dan: 'Het gaat niet om de kwantiteit,
maar om de kwaliteit. En die is aanwezig. Van
hun kant en van mijn kant. Ik ben natuurlijk
veel van huis. Ik sta om half zeven op en een
half uur later zit ik in de auto. Dan rijd ik naar
het orkest waar ik die dag moet zijn. Om half
tien is er repetitie tot één uur, daarna eten we
een broodje, 's Middags ga ik voor mezelf stu-
deren en 's avonds om zeven uur heb ik weer
repetitie tot half elf. Dat doe ik op maandag en
dinsdag. De derde dag hebben we het concert. De vierde dag
hebben we 's ochtends repetitie en 's avonds het concert. Ook
op vrijdag en zaterdag heb ik meestal concerten en ga ik naar
een ander orkest om te repeteren voor de week daarna. Eén keer
in de twee weken heb ik een dagje vrij. Meestal op maandag.
'Het gezin geeft je de afstand die je nodig hebt. Je kunt wel bezig
zijn met een Mahler-symfonie of met een orkest, maar als ik
thuis kom en mijn zoon staat voor me met een grote snottebel,
dan denk ik toch: ik moet nu eigenlijk gewoon een doekje heb
ben! Daar gaat het dan toch om. Heerlijk. Dat relativeert alles. Ik
heb drie zonen en een dochter. Geen van mijn kinderen is met
muziek bezig. Het is school en sporten. Ik heb gezien hoe frustra
ties de overhand kunnen nemen bij kinderen als een vader die
zelf iets heel goed kan, zijn kunstje door zijn kinderen wil laten
doen. Dat is natuurlijk helemaal niet leuk voor zo'n kind. Kinde
ren in huis zijn hoge gasten, die je moet sturen bij het maken
van keuzes, maar daarin mag je ze nooit dwingen.'
Jeroen van den Bern
AJAX MAGAZINE DECEMBER 2002/JANUARI 2003
