Wie is de ware Ajax?
De buste van een
Griekse held
In de rubriek 'Museumstukken' wordt telkens een aantal
uitzonderlijke voorwerpen belicht. Dit keer is dat de kop van
Ajax, die voor velen zeer goed herkenbaar is, bijvoorbeeld in het
clublogo. Onderzoekers naar de klassieke oudheid hebben
eeuwenlang discussie gevoerd over het beeld. En sommigen
betwijfelen zelfs of de voorgestelde 'onze' Ajax wel is.
Ajax is een beid uit de Griekse mythologie.
In de verhalen van Romeros is hij een van
de sterkste en moedigste strijders, die als
reen stormram door het vijandelijke leger
raast. Hij «rijdt vaak samen met zijn
halfbroer eb ook met een kleinere
naamgenoot, de zoon van Oileus. Er zijn
dus twee figuren met de naam waarnaar de
inmiddels eveneens legendarische
voetbalclub is vernoemd. De twee
naamgenoten staan bekend als 'Aianten'.
Het is zeer waarschijnlijk dat de voetballers
die Ajax hebben opgericht het over de
grote en meest beroemde Ajax hadden,
MMSEMMSTMKKEN
door Koosje Hofman
en Carel Berenschot
toen zij de clubnaam bedachten.
De dood van de grote Ajax, van onze
clubheid, was helaas minder heldhaftig dan
zijn leven. Hij ging niet in het harnas ten
onder, zoals bijna iedere Griekse held,
maar pleegde uit woede en teleurstelling
zelfmoord. Hij had er namelijk op
gerekend dat hij de wapenrusting van de
overleden Achilles zou erven. Toen dit niet
doorging, stortte hij zich blind van razernij
op zijn bondgenoten. Later schaamde hij
zich hierom zó dat hij zich van het leven
beroofde. Deze zelfmoordscène is op oude
Griekse vazen op verschillende manieren
afgebeeld. Een beroemd geworden
voorstelling toont Ajax tijdens de
voorbereidingen op zijn eigen dood: hij
plant zijn zwaard in de grond om zich erop
te kunnen storten.
In 1925 maakten de Ajax-leden voor het
eerst kennis met het gezicht van Ajax: zijn
kop prijkte toen op een porseleinen bord,
dat werd gepresenteerd bij het zilveren
jubileum. Twee jaar later maakte de kop
zijn debuut in het Clubnieuws van Ajax.
Daarmee werd het oude embleem, een
voetballertje in een Ajax-tenue, voorgoed
vervangen door de Ajax-kop. Vele jaren
later stuitte het Ajax-lid Rolf Leeser bij een
antiquair op een beeld dat sterk leek op de
Ajax van het logo. Hij kocht het en schonk
het aan Ajax, dat het kunstwerk dankbaar
in ontvangst nam. Sinds 1997 staat het in
het museum.
Beeldengroep
Het beeld heeft hetzelfde hoofddeksel als is
afgebeeld op het oude logo. Wie goed kijkt
Ajax bereidt op het
strand zijn zelfmoord
voor (zwartfigurige
buikamfoor, ca. 530-
520 v.C.).
146
AJAXMAGAZINE JUNI 2000
