'De band met
steeds heel erg
sterk'
hem aan het hart. Als het gesprek op de
roemloze aftocht van trainerscollega Jan
Wouters komt, toont Van der Lem zich
plotseling van een kribbige kant: 'Die
situatie kent alleen maar verliezers! Wat
Wouters is overkomen is natuurlijk heel
erg, maar de club moet ook een heel
negatieve beslissing nemen. Een beslissing
waarmee iemand wordt beschadigd.' Dan
slaat de geïrriteerdheid om in een lichte
gêne. 'Ik zit hier veilig in de luwte, maar ik
voel met Jan mee. De situatie was vanaf
zijn aantreden al niet optimaal. Dat is
eigenlijk nooit anders geweest. Steeds werd
hij geconfronteerd met mindere zaken.'
Weer feller: 'Wat betreft de rol van de
media kan ik me best voorstellen dat Jan
soms het gevoel van een hetze had. Hij zag
de pers als vijand. Ik kan me daar wel iets
bij indenken. Ik zie de pers ook als
noodzakelijk kwaad, waar je vanuit je
functie wel mee moet werken. Een van de
nadelen is dat de pers me berooft van mijn
anonimiteit. En te vaak word je om
commentaar gevraagd op geruchten. Om
daar tijd aan te spenderen: daar is het werk
toch te druk voor.'
'De band met Ajax is nog steeds heel erg
sterk. Het doet me daarom wat te moeten
constateren dat het niet goed gaat. Het is
een zorgelijke ontwikkeling dat
jeugdspelers de motivatie niet meer
hebben om door te stromen richting eerste
elftal. Simpelweg omdat ze vaak te veel
spelers voor zich hebben. Selectiespelers
met een langlopend contract. Steeds
minder talenten krijgen daardoor nog een
echte kans en zoeken het liever elders. Bij
een club, waar de kans op een doorbraak
groter is.' Na slechts een half seizoen op
eigen benen kan hij daar al volop over mee
praten. 'We worden regelmatig gebeld
door zaakwaarnemers van spelers die
graag naar AZ willen. En dat terwijl ik er
nog steeds van overtuigd ben dat Ajax nog
steeds de beste jeugdopleiding van
Nederland heeft! Daar lopen zoveel
talenten rond... Ik heb liever dat die
jongens naar mij komen dan dat ze naar
Feyenoord of PSV gaan. Bij AZ is het voor
Ajax toch gemakkelijker om die spelers op
hun 23ste of 24ste terug te kopen.'
Oude middelen
Ondanks het gegeven dat een pasklare
oplossing niet voor handen is, heeft de ex-
jeugdtrainer er wel zijn ideeën over. 'Ajax
zal weer terug moeten grijpen op de oude
middelen: scouten en de jeugdspelers
sneller een kans geven. Terug naar het
opleiden van specialisten. Zie in dat
opzicht de succesvolle opleiding van John
van 't Schip en Marco van Basten. Ik kan
het me enerzijds ook wel voorstellen dat
spelers worden gekocht. Vooral om de
aansluiting te zoeken met de Europese
top. Maar het zal wel anders moeten,
aangezien de echte wereldtoppers toch
niet meer te koop zijn.'
Niet alleen voetbaltechnische aspecten
blijken een rol in Ajax' verval te spelen.
Van der Lems denkbeelden projecteren
zich ook op de maatschappelijke
ontwikkelingen van de laatste decennia.
'Als je bij de basis begint, dan moet je
constateren dat het spelers van jongs af aan
te gemakkelijk wordt gemaakt. En dat slaat
niet alleen op de voetballerij. Dat is
maatschappelijk zo gegroeid, die instelling
verander je niet meer. Op het sociale vlak
vervlakken we. Het onderlinge respect
wordt steeds minder. We zitten erin en we
zullen eraan ten gronde gaan.'
Dat klinkt wel erg somber.
'Nee, dat is niet negatief. Eerder realistisch.
Je ziet het toch ook overal? Kijk naar iets
simpels als het opstaan voor oudere
mensen. Ik zie het niet meer gebeuren.
Vroeger kreeg je nog direct een flinke draai
om je oren als je bleef zitten.'
Hoe manifesteert zich die vervlakking in de
voetbalwereld?
'Vroeger konden de mensen zich nog
identificeren met echte leiders, de
voortrekkers in een elftal. Types die met de
borst vooruit, de kin hoog in de lucht en
met opgestroopte mouwen het veld op
kwamen. Aad Mansveld van ADO, Epi
Drost bij Twente, Jos Dijkstra bij Roda en
Flinkevleugel en Jongbloed bij FC
Amsterdam. Daar stonden
persoonlijkheden voor wie je groot respect
had. Die voortrekkers heb je nu niet meer.'
Wat zijn club AZ betreft: het bereiken van
de halve finale in het Amstel-Cuptoernooi
heeft extra elan in de Alkmaarse gelederen
gebracht. Bovendien is aan de opdracht die
de oefenmeester aan de vooravond van de
competitie meekreeg - een notering tussen
de vijfde en tiende plaats - nu al
ruimschoots voldaan. Met nog acht
speelrondes kan het nog leuker worden in
Alkmaar. De beloning in de vorm van een
Europees ticket lonkt.
AJAX MAGAZINE MEI 2000
