De Nikè van Samothrake
De Oscar voor
voetballers
In de rubriek 'Museumstukken' worden voorwerpen uit het Ajax Museum
besproken. Deze keer zijn dat twee beelden en twee cups die staan opgesteld in
het kabinet dat gewijd is aan de jaren zeventig. Ajax ontving deze trofeeën in
1969, 1971, 1972 en 1973 bij de verkiezingen van de Europese ploeg van het
jaar.
Medio jaren zestig was Ajax in Europa nog
tamelijk onbeduidend. Dit gold trouwens
voor het gehele Nederlandse voetbal. Als
het Nederlands elftal erin slaagde van
bijvoorbeeld Luxemburg te winnen, was
dat al een flinke prestatie. De grote
voetballanden waren Engeland, Spanje en
Italië en degrote clubs Real Madrid,
FC Internazionale, AC Milan en Benfica.
Er was echter iets in gaande in de Meer.
Met spelers als Piet Keizer en Johan Cruijff
bouwde trainer Rinus Michels aan een
elftal dat weldra ook internationaal een
woordje ging meespreken. De eerste
aanwijzing ervan kreeg het machtige
Liverpool toen het in december 1966 in
Amsterdam een ongenadig pak slaag kreeg
(5-1). Ruim twee jaar later was Benfica aan
de beurt: in Lissabon en in een
beslissingswedstrijd in Parijs kregen ook de
Portugezen ervan langs. Benfica had toen
al twee maal een Europa Cup gewonnen.
Het trotse Ajax bracht het daarna zelfs tot
de Europa-Cup-1-finale, doch daarin bleek
AC Milan (nog) een maatje te groot. Maar
er stond een elftal waarvan de kenners
wisten dat het iets speciaals had.
Het was daarom geen wonder dat Ajax-
voorzitter Jaap van Praag op 26 september
1969 in Parijs een bijzondere trofee in
MUSEUMSTUKKEN
door Carel Berenschot
ontvangst mocht nemen: een replica van
de Nikè van Samothrake. Het origineel van
dit reusachtige beeld uit circa 190 voor
Foto: Louis van de Vuurst
Christus staat in het Louvre in de Franse
hoofdstad. Nikè (spreek uit: nie-kè, het
Griekse woord voor 'overwinning') was de
personificatie van de zege. In de beeldende
kunst van de oudheid is zij meestal
afgebeeld als een snelvoetige gestalte met
vleugels. Soms geeft zij een lauwerkrans of
palmtak aan een triomferende god, godin of
held. Ze draagt altijd een lang fladderend
gewaad en de houding en de drapering van
dat kleed geven het beeld het idee van
'snelheid'. De Romeinse versie van Nikè was
de godin Victoria, wier beelden dezelfde
kenmerken kregen als haar Griekse
voorgangster.
Oscar-uitreiking
Toen Ajax zijn eerste kopie van de Nikè
ontving uit handen van Jacques Goddet,
directeur van de sportbladen VEquipe en
France Footbal, werden de verrichtingen van
de Amsterdammers - vooral die in Parijs
tegen Benfica - ruimschoots geprezen. Ajax
werd een waardig opvolger genoemd van
AC Milan en Benfica, die een jaar eerder als
eersten de eer van deze voetbal-Oscar
hadden gedeeld.
Dat Jacques Goddet met zijn bladen zo
nauw verbonden was met deze - officieuze -
verkiezing tot Europese voetbalploeg van
AJAX MAGAZINE APRIL 1999
