Toen de velden nog zwart-wit leken
De voetbalplaatjes van
Miss Blanche
In de rubriek 'Museumstukken' worden voorwerpen belicht uit het Ajax Museum
en deze keer zijn dat de voetbalplaatjes en plaatjesalbums die het sigarettenmerk
Miss Blanche in de jaren dertig uitbracht. Zowel de albums als de losse plaatjes in
hun verschillende uitvoeringen worden in het museum getoond, en dat is niet
zonder reden.
In het Ajax Museum wordt natuurlijk
aandacht geschonken aan een brok
vaderlands voetballeven, maar er wordt
ook stilgestaan bij belangrijke of
opmerkelijke ontwikkelingen die zich 'aan
de zijlijn' afspeelden. Om een voorbeeld te
noemen: vóór de komst van de radio was
iemand voor de voetbaluitslagen
aangewezen op de telegraaf of de telefoon
en kon men het verslag later pas in de
krant lezen. Vanaf eind jaren twintig bleef
men dankzij de radio rechtstreeks op de
hoogte van de verrichtingen van de
favorieten. Daarom is er in het museum
ook een oude radio te zien en hoor je een
voetbalverslag door de legendarische Han
Hollander.
Ook de komst van de kleurenfotografie
heeft invloed gehad op de beleving van het
voetbal. Lange tijd, eigenlijk tot diep in de
jaren vijftig, bestond er alleen
zwartwitfotografie. Eerst in de jaren zestig
werd kleurenfotografie enigszins
gemeengoed en gingen tijdschriften
voetbalfoto's in kleur plaatsen (de kranten
volgden pas begin jaren negentig).
Kon vóór die tijd een voetbalfan uit
pakweg Vlagtwedde niet weten dat Ajax in
MMSEMMSrMKKBN
door Carel Berenschot
rood-witte tenues speelde? Jawel, want
gelukkig waren er de voetbalplaatjes.
Vooral in de jaren twintig en dertig werden
door vele bedrijven reclameplaatjes
verstrekt ter promotie van hun artikelen.
Voetbalplaatjes waren verreweg het
populairst, maar ook de overige sporten, ja
zelfs filmsterrenplaatjes en dierenplaatjes
waren bijzonder gewild.
Anders dan bij bijvoorbeeld de
tegenwoordige Panini-plaatjes het geval is,
die je immers 'los' kunt krijgen, kon je
vroeger de reclameplaatjes alleen
verwerven door artikelen van de fabrikant
aan te schaffen. Het is opvallend dat deze
manier van productpromotie vooral werd
aangewend voor sigarettenmerken.
Vandaag de dag is dit ondenkbaar, omdat
er in de reclame geen relatie tussen sport
en tabak mag worden gelegd, maar vóór de
oorlog bracht nagenoeg iedere
tabaksfabrikant van betekenis plaatjes - en
natuurlijk de daarbij horende albums -
voor de verzamelaar.
Groote kunstfoto's
Het bestaan van de voetbalplaatjes was ook
voor de makers van het museum een
zegen. Immers, omdat al het oude
fotomateriaal zwart-wit is, zouden de
vitrines die over de oudste geschiedenis
gaan kleurloos gebleven zijn. Alsof er
alleen zwart-witte voetbalvelden
bestonden. Gelukkig zorgen nu de plaatjes
van Miss Blanche voor de broodnodige
kleur.
Aan de kop van het kabinet dat de jaren
dertig behandelt, is het meteen raak, met
een bijna levensgrote vergroting van een
Miss Blanche-Spelmoment. Dit waren
ingekleurde foto's - groote kunstfoto's
geheten - van een wedstrijdfragment. De
schitterende platen waren ongeveer 16 bij
22 centimeter groot, hadden mooie felle
kleuren en waren gevat in een
goudkleurige 'schilderijlijst'. Je kreeg ze
samen met een kleine strook met daarop
de namen en piepkleine foto's van de
spelers van de afgebeelde clubs.
204
AJAX MAGAZINE JANUARI 1999
