Pleidooi voor de actiefoto
door Klaas Vos
Hij is dertig bij twaalf centimeter en in kleur afgedrukt over de
twee in elkaar overlopende binnenste pagina's van de maandagse
sportkrant. Rechts zie je een kalende voetballer in het groen met
links uithalen en in de linkerhoek zie je twee spelers in het geel
zwart verschrikt naar de aanzoevende bal kijken. Op de
achtergrond de gespannen gezichten van de beide banken en van
skybox-volk. De foto legt een belangrijk moment vast uit de eerste
wedstrijd van de Schotse competitie: Hibernians tegen Celtic. De
krant is de sportbijlage bij de Schotse krant Daily Record.
Voor de VPRO ben ik een week op het schotse eiland Islay
vanwege een programma over hun beroemde, meest medicinale,
sterk turfachtige whisky's, zoals Laphroaig en Ardbeg.
Ook op dat eiland is duidelijk welke club veruit het populairst is:
er lopen heel wat jongetjes en ook oudere jongens in het shirt van
Glasgow Rangers.
Omdat ik nogal lang moet wachten op de bereiding van een kop
koffie en een tosti kan ik in een restaurant de wedstrijd
Hibernians - Celtic volgen die rechtstreeks in zijn geheel op de
Schotse tv wordt uitgezonden. Ik kijk met meer dan gewone
belangstelling omdat Wim Jansen en Henrik Larsson een
Nederlandse teint aan de wedstrijd geven. (Regi Blinker was toen
nog niet aangetrokken.) Het voetbal is van beide kanten
abominabel, maar vooral Celtic bakt er weinig van. Maar ik ben
wel getuige van een historische wedstrijd, want voor het eerst in
zesentwintig jaar verliest Celtic van Hibernians. Een enorme
uithaal met links van wel zeker vijfentwintig meter van de 34-jarige
Chic Charnley velt de nieuwe club van altijd en eeuwige krullenbol
Wim Jansen.
Het is die beslissende uithaal die fotografisch breed wordt
uitgemeten in genoemde sportkrant. Een echte voetbalfoto. Een
actiefoto. Zoals dat hele sportkatern vol staat met actiefoto's.
Wedstrijden worden niet alleen teruggeroepen in geschrift, maar
ook in beeld.
Opeens besef ik op dat prachtige Schotse eiland wat ik op maandag
en donderdag in de Nederlandse kranten mis: de echte voetbalfoto.
Het lijkt wel of Nederlandse fotografen zich schamen om een
'gewoon' voetbalmoment vast te leggen. Of ze doen het wel, maar
het zijn de eindredacteuren die zulke foto's terzijde leggen en
kiezen voor een zogenaamde meer artistieke foto of een foto die
betrekking heeft op een of ander randgebeuren. Dan zie je
bijvoorbeeld van Ajax - Vitesse een foto van een juichende
Arveladze, nadat Kreek (of was het toch Theo Bos?) in eigen doel
heeft geschoten.
Een prachtige foto. Daar niet van. Zoals trouwens de meeste. De
sportfotograaf doet echt niet onder voor anderssoortige collega's.
Toch zie ik liever een foto die een saillante actie, een voor de
wedstrijd beslissend moment vastlegt. Het argument - dat ik wel
eens hoor - dat de televisie de fotografie als journalistiek medium
heeft verdrongen ('je kunt het allemaal zien'), gaat mijns inziens
niet op. Televisie is beweging, een foto is de verstilling, de stolling,
de verstijving van de beweging tot een moment. Is het
beeldhouwen van het moment tot monument. Is de blijvende
gravure van de herinnering.
Voor Langs de Lijn kom ik nog wel eens bij oud-voetballers. Vaak
hebben ze nog oude foto's. Dat zijn bijna allemaal actiefoto's. Juist
die verstillingen van een voetbalmoment wekt hun carrière weer
tot leven. Het blijken toegangsdeuren tot voetbalverhalen.
Ik ben gek op foto's. Aansprekende foto's knip ik uit en bewaar ik.
Ook zogenaamde artistieke foto's.
Want ze zijn vaak echt mooi. Maar ik zou willen dat er meer echte
voetbalfoto's afgedrukt werden. Het liefst in een apart lekker dik
sportkatern of een heuse wekelijkse sportkrant. Of liever nog een
voetbalkrant.
En aan het eind van elk seizoen een boek waarin dat seizoen nog
eens voorgeschoteld wordt. Vooral middels foto's. Foto's die de
beslissende momenten van dat seizoen vereeuwigen. Foto's zoals
die op de binnenpagina's van de sportkrant van de Daily Record.
Foto's die zelf 'uithalen'.
AJAX MAGAZINE OKTOBER 1997
