149,5'), reeksen dia's ('Volgens mij zijn dit
Ronalds ogen, het is de uitdrukking van
Ronald'), stapels schetsen, foto's
volgetrokken met afstandslijnen, van oor
tot oor, van oor naar neus, van neus tot
bovenlip. Het is dit perfectionisme waarin
Madame Tussaud zich volgens Elvire van
Belle onderscheidt van andere
wassenbeeldenmusea. 'In Mexico,' zegt ze,
'is er één waar een Kennedy staat die veel
weg heeft van King Kong in kostuum.'
Franse revolutie
De geschiedenis van Madame Tussaud gaat
terug tot de Franse revolutie, tweehonderd
jaar geleden. De moeder van de jonge
Marie werkte in het Zwitserse Bern bij de
arts Curtius, die vitale onderdelen van het
lichaam in was namaakte om de werking
ervan aan zijn leerlingen te kunnen
demonstreren. Als hobby maakte de
beroemde chirurg wassen beelden. Toen
Marie bij de werkgever van haar moeder in
de leer kwam, raakte zij in de ban van
diens curieuze vrijetijdsbesteding. Zij was
de enige niet. Curtius werd in Parijs aan
het hof ontboden, boetseerde Lodewijk
XVII en Marie-Antoinette, gaf les aan de
koninklijke kinderen en maakte faam met
een expositie in de Franse hoofdstad. Na
de omwenteling werd Curtius en Marie
gevraagd dodenmaskers te maken van de
slachtoffers van de guillotine. Marie was
intussen getrouwd met een zekere
Tussaud. Het huwelijk was ongelukkig en
Marie vertrok naar Engeland. Zij nam haar
twee zoons, de achternaam van haar
echtgenoot en haar kennis van het werken
met was mee. In Engeland vond zij een
bestaan in haar eigen rondtrekkende
tentoonstelling waarmee zij de gruwelen
van de Franse revolutie inzichtelijk maakte
voor het Britse publiek. Het was, in een
tijdperk van voor de fotografie, een
onmiddellijke hit. Engeland hunkerde naar
informatie over wat zich in het overzeese
buurland aan de sensatiezucht prikkelende
barbarij had afgespeeld. Al snel liet ook de
Engelse aristocratie zich in was uitbeelden,
waarmee de Tussaud-formule, een
combinatie van historie en bekende
personen, een feit was. Die formule heeft
tot op de dag van vandaag standgehouden.
Zo worden de bezoekers van Madame
Tussaud in Amsterdam bij binnenkomst
eerst rondgeleid door de Gouden Eeuw van
de Republiek, om pas daarna de zalen te
bereiken met de beelden van de Churchills
en de Mandeia's die het aanzien van de
huidige eeuw bepaald hebben.
Madame Tussaud bleef tot haar tachtigste
rondreizen, waarna zij zich vestigde in
Bakerstreet. De Londense vestiging, twee
keer zo groot als die in Amsterdam, heeft
die historische plek nooit meer verlaten.
Door het vroege succes is Tussaud in
Engeland veel meer dan in Nederland een
eerbiedwaardig instituut. De Britse
koninklijke familie poseert daarom, anders
dan de Nederlandse, wél voor de
beeldhouwers van Tussaud. Niet altijd wil
een beroemdheid die Tussaud wil
vereeuwigen, meewerken. Moeder Theresa
wilde niet, en dat heeft het museum
gerespecteerd. Madonna, Picasso en
Gandhi wilden ook niet, maar staan toch
met hun wassen beeld in Londen en
Amsterdam. Dat mag, want door de
langdurige, nauwgezette en unieke
productiewijze van de beelden, worden
deze als kunstwerken beschouwd. De
beelden van internationale beroemdheden
die in Amsterdam te zien zijn, zijn vaak
kopieën van de Londense originelen.
Michael Jackson is nu eenmaal eerder
bereid om voor het instituut in Londen te
poseren dan voor de Amsterdamse
dependance.
Heiligdom
Londen is de bakermat en het
zenuwcentrum van de Tussaud-groep, die
behalve de twee wassenbeeldenmusea een
Rock Circus in Londen, twee
attractieparken a la de Efteling en een
middeleeuws kasteel exploiteert. Aan een
beeldenmuseum in New York en een
reizende tentoonstelling in Australië
wordt gewerkt.
In Londen bevinden zich ook de Tussaud-
studio's, gevestigd in een enorm laat-
negentiende-eeuws gebouw in de rustige
woonwijk Acton. Daar, waar alle Tussaud-
producten vandaan komen, wordt nadat in
Amsterdam de houding van de De Boer-
beelden bepaald is, een ijzeren armatuur
gemaakt dat als skelet dient. Eromheen
gaat kippengaas gevuld met kranten. Op
deze ruwe basisvorm wordt verder met klei
gewerkt. Aan de koppen, die wel van
massieve klei zijn, wordt in eerste instantie
gewerkt terwijl zij op de romp staan. Later,
als het fijnere werk gedaan moet worden,
worden de beelden onthoofd. In december
vindt een tweede poseersessie plaats in het
Amsterdamse hotel The Grand. De
beeldhouwers hebben daarna nog drie
AJAX MAGAZINE JUNI 1997
179
