Fenomeenschap
Gastcolumn
door Egbert Jan Riethof
CRUIJFF, Hendrik Johannes, fenomeen - zo noemde Nico
Scheepmaker in 1972 zijn boek, dat in 1984 een vervolg kreeg.
Voor het derde deel was Nico geen tijd meer gegund. Het had
gekund. JC is in de categorie fenomenen een van de weinigen die
ook buiten het specialisme waarin zijn fenomeenschap vorm kreeg
(voetbal), een fenomeen is gebleken.
De wereld had er héél anders uitgezien.
Waar hadden we over moeten praten in de jaren zeventig en
tachtig? De stiltes in al die gesprekken, je moet er niet aan denken.
En bij Ajax had vanaf 1965 een of ander loser kunnen doorbreken,
een bescheiden tobber die zijn rushes op het veld nét niet
afmaakte, een Krajicek, zo een die op de beslissende momenten
overtuigingskracht miste. Talloze voetballers, noem maar op,
Haan, Krol, hadden de uitstraling gemist die zij vooral konden
krijgen omdat ze ooit deel uitmaakten van een collectief dat door
JC gedragen werd. Een wereld zonder JC - onvoorstelbaar.
Het is best een meevaller dat hij wel is geboren, CRUIJFF, Hendrik
Johannes, fenomeen.
Deel 3 - 1984 tot heden - had geschreven kunnen zijn. Foto Louis van de Vuurst
Het heeft er namelijk alle schijn van dat het kunstenaarschap van
JC op de groene vlakte niet eens zo erg te maken had met een
aanleg van de spieren en hun godsnakend snelle telefoonverkeer
met de grijze kwabben. Ook daarmee, natuurlijk. Maar vooral was
het een kwestie van het gemoed.
Een kwestie van... extreem zelfvertrouwen. Van een... zeldzaam
geringe aanleg tot twijfel. Van een... eigen soort wijsheid,
onbegrensd. Van een... mensenkennis, precies begrensd genoeg.
Zoiets?
Van een... ongevoeligheid voor stress, naar het schijnt. Of meer
een... onbekendheid met dat verschijnsel. Druk? Spanning? Wel 's
van gehoord, maar, sorry. Wat is het?
"Ben je cool gebleven?" vroeg de uit Nederland overgekomen tv-
verslaggever. Cool. De domst denkbare vraag. In de lach
schietend, het hoofd langdurig schuddend om het idee alleen
al dat hij niet cool zou zijn, vertelt JC enkele keren dat het
hem echt niets uitmaakt. Echt niet. Catalonië speculeert over
een opvolger, de voorzitter zaagt in het openbaar aan
stoelpoten. Lachend, langzaam schuddend, sneller pratend,
stem vol onderkoelde dreiging: "Daar zit ik totaal niet mee. Dat
weet je hier. Waar je volgend jaar zit, dat zie je dan wel weer."
De overtuigingskracht is groot. Groot. Groot. Enorm.
Fenomenaal. Groot. Een verschijnsel. Een studie waard. Je zou
bijna denken, hoe kan die overtuigingskracht zo groot zijn? Want
dat is het woord: groot. Een fenomeen.
AJAX MAGAZINE APRIL 1996
De gesteldheid van JC's gemoed heeft hem als voetballer tot
fenomeen gemaakt, maar ook na zijn carrière, als coach en
ouder wordende man. Het lidmaatschap van de
Vereniging tot Belangen Behartiging van
Fenomenen (VBBF) wordt nog elk jaar verlengd.
Stel je toch voor dat hij niet geboren was. Dat
vader Manus op 25 juli 1946 zijn productie
nog wat had uitgesteld; dat een ander
zwemmertje de moegestreden Jopie
had gepasseerd en als eerste had
aangetikt.
