Vaantjes hebben het in Nederland altijd
aardig gedaan, waar Engeland meer koos
voor sjaals en Amerika met de langwerpige
reuzenwimpels van honkbal- of
footbalteams. Al voor de Tweede
Wereldoorlog waren vaantjes in ons land
een geliefd reclame-object; van de
historische vlucht van de Uiver en de
Pelikaan en van koninklijke gebeurtenissen
bestaan vaantjes. In de jaren vijftig waren ze
vooral populair bij kinderen, die ze of hun
fiets of autoped bonden; ze waren te krijgen
bij de waspoeder of de soep, en ook
Hilversum strooide ze kwistig rond als
promotie-object. Ondergetekende stepte
ooit door Amsterdam-West met een
AVRO-vlaggetje aan het stuur, sommige
vriendjes hadden er eentje van Dappere
Dodo, en een beetje voetbalclub was rond
1960 ook prominent wapperend aanwezig
in het stadsbeeld. Die fietsfunctie bepaalde
de afwerking van het vaantje tot begin jaren
zeventig. Het koordje hing los naar beide
kanten, zodat het vaantje tussen handvat en
stuurvork kon worden bevestigd.
Europa Cup-vaan
Mogelijk droeg onze nationale fietscultuur
er ook toe bij dat het middelgrote formaat
van 25 centimeter lengte veruit het
populairst was in die periode van successen
voor Ajax. Naderhand werd het grotere
formaat (40 cm), bedoeld om aan de muur
te hangen, populairder. Deze is iets
luxueuzer uitgevoerd, met rood-witte
franje langs de rand en een houten stokje
om het geheel netjes strak te houden. Het
kleinste formaat (10 cm) is voor
terloopsere signaalfuncties: in de auto aan
het binnenspiegeltje of op kantoor boven
het bureau.Aanvankelijk waren de vaantjes
neutrale clubvaantjes, met het clublogo en
de clubkleuren en al dan niet voorzien van
een opdruk met het seizoen of de
vermelding van een kampioenschap. Toen
Ajax in 1966 Europa weer inging, ontstond
de gewoonte van slimme middenstanders
om vanen in de handel te brengen voor
iedere Europa Cupwedstrijd, die
doorgaans verticaal waren gehalveerd en de
kleuren en wapens van beide clubs
bevatten. Soms verscheen na afloop een
versie met de uitslag van de wedstrijd erop.
Succesvolle seizoenen werden afgesloten
met groot formaat vanen waarop alle
wedstrijden nog eens in herinnering
werden gebracht en meestal een afbeelding
van de Europa Cup te zien is. Ook voor
een enkele competitiewedstrijd (tegen
Feyenoord) werd een vaantje vervaardigd,
en de meeste Amsterdam-toernooien zijn
ook in hangende vorm vereeuwigd.
Logo beschermd
Hoeveel Ajax-vaantjes in de loop der jaren
zijn verschenen, is met geen mogelijkheid
precies te zeggen, aangezien iedere
particulier ze kon laten maken zodra hij
meende dat er een markt voor was. Net als
nu kon iedere sportprijzenwinkel een
kleine oplage leveren voor een
klantvriendelijke prijs. Daarbij komt dat
het Ajax-logo vroeger lang niet zo goed
was beschermd als nu, en iedereen pikte
