Een Prachtige Daad
Unieke historische documentaire over hoe het jonge Ajacieden verging in de hongerwinter '44-'45.
Nieuw was het niet: het was bekend dat in de honger
winter jeugdspelers van Ajax en drie andere Amster
damse eersteklassers op initiatief vanW Heerenveen
naar het noorden waren gehaald om aan te sterken. Dat
feit werd na de bevrijding herdacht met een tegeltableau
in het stadion van de Friezen, aangeboden door de vier
clubs. Maar het verhaal was weggezakt, en eigenlijk nooit
goed geboekstaafd. Omdat de oorlogsherinneringen in
het Oral History-project telkens terugkwamen, vatte de
bestuursraad van Ajax het plan op een documentaire te
maken.
Er moest veel research gedaan worden. De afdeling Erf
goed bij Ajax vond in het archief merkwaardig genoeg
bijna niets over de hongertocht: geen correspondentie,
geen lijstvan betrokken jongetjes, geen bestuursnotulen
uit die tijd, en zelfs het naoorlogse Ajax-Nieuws zwijgt.
De jongetjes van toen die nog onder ons zijn, zijn nu in
de tachtig. Rob Been sr was gauw gevonden en wist nog
veel te vertellen, Jan van Drecht en Herman Pasteuning
gingen niet mee, maar konden zich het Betondorp in die
tijd nog meer dan levendig herinneren. De kleinzoon van
Arie de Wit had nog brieven van zijn grootvader. Maar
verder DeVolewijckers konden ook niet helpen, een
bezoekje aan BlauwWit leverde een gesloten stadion op,
maar bij DWS viel in de kast waarin oude foto's en docu-
menten worden bewaard, het oog op een stukje papier:
de bestuursmededelingen van januari 1945, met daarin
een lijst van de vijftien uitgezonden DWS'ers, en daarop
prijkte één bekende naam: Han Grijzenhout, in de jaren
zestig assistent-trainer bij Ajax onder Michels en thans
woonachtig in België. Hij was graag bereid herinneringen
op te halen.
Tenslotte leverde een dagje in de club- en gemeentear
chieven van Heerenveen ook resultaat op: in het gasten
boek van een reünie van de hongertocht uit 1995 prijkte
onder meer de naam van Kees Loek, die werd getra
ceerd in Florida. De dochters van voorzitter Floor Feléus
en sterspeler Abe Lenstra, die een cruciale rol in het
project hadden gespeeld, konden zich nog het nodige
herinneren, en er waren nog enkele kinderen uit de
pleeggezinnen die de jongetjes hadden opgevangen. Zo
kreeg de documentaire steeds meer vorm: er werd
gefilmd bij de mensen thuis, in de straten van Betondorp
en vooral in Heerenveen. In die laatste stad waren mooie
beelden van de kinderen van toen, met soms onverwacht
humoristische verhalen over stugge Friezen en Amster
damse praatjesmakers, die al snel in de armen gesloten
werden. En misschien wel als hoogtepunt het ontroe
rende weerzien na 74 jaar van Han Grijzenhout met zijn
pleegzusje.
In de zomer van 2019 was de première in de Johan
Cruijff ArenA, met een afvaardiging uit Heerenveen als
gast. In het najaar volgde een vertoning in het Abe Len
strastadion met alle betrokkenen, voorafgaande aan een
competitiewedstrijd. Inmiddels hebben de meeste leden
(en niet-leden) de film op een Algemene Ledenvergade
ring kunnen bekijken, of op Omrop Fryslan, die de docu
mentaire op TV uitzond.
Een stukje voetbalgeschiedenis dat bijna vergeten was,
maar niet vergeten mag worden! Dat minder met voet
bal te maken had dan met een menselijk gebaar van een
Friese club naar vier Amsterdamse clubs, en een docu
mentaire die gemaakt is uit dankbaarheid voor dat
gebaar, samengevat in de titel van de film:'Een prachtige
daad'.
Evert Vermeer en Max Flam
