Het millenniumprobleem
- Voetbal op de drempel van een nieuwe eeuw -
Als de initiatiefnemers tot de oprichting van Ajax - Floris Stempel, Karei Reeser en Han Dade
- een kijkje zouden kunnen nemen bij het Ajax van nu, zouden ze ogen en oren tekort komen.
Het zou ze waarschijnlijk goed doen dat het spel zelf, zonder dat er in honderd jaar tijd al te
veel aan veranderd is, enorm aan populariteit gewonnen heeft. Nog tevredener zouden ze
zijn over het feit dat juist hun club het zo goed gedaan heeft. Wanneer ze zich zouden willen
bemoeien met de dagelijkse gang van zaken, zou het ze waarschijnlijk al snel gaan duizelen.
Veranderingen
Met afschuw zouden ze constateren dat het
voetbal een miljardenindustrie is geworden waar
financiële prestaties voor de meeste clubs
belangrijker zijn dan sportieve prestaties. Geld
heeft een allesoverheersende rol gekregen. Eén
doelpunt maakt in een Champions League
wedstrijd het verschil tussen miljoenen guldens
winst of verlies.
Clubliefde komt niet meer voor in het
woordenboek van de moderne voetballer. Met
name het Bosman-arrest heeft ervoor gezorgd
dat een speler kan gaan en staan waar hij wil.
Aan het eind van de rit komt ook de supporter
nog in beeld. De moderne stadions en het
komen en gaan van spelers hebben ervoor
gezorgd dat clubs steriel en gezichtsloos zijn
geworden. Alles wat er in het stadion gebeurd
verloopt volgens een strak draaiboek en de
bezoekers zijn aan strenge regels gebonden.
Fans herkennen zichzelf steeds minder in hun
club. Bovendien zorgen financiële ambities
ervoor dat clubs op schaamteloze wijze hun
supporters exploiteren.
Als je de oprichters van Ajax zou moeten
uitleggen dat al deze veranderingen in de laatste
tien jaar hebben plaatsgevonden, zouden ze er
helemaal niets meer van snappen. Meer dan ooit
tevoren is het voetbal een jungle waar, behalve
de supporters, niemand aan regels gebonden is
en het opportunisme hoogtij viert. Hoe heeft het
zover kunnen komen?
Het Taylor rapport
Een blik over de grens leert dat de verzakelijking
van het voetbal zich in Engeland het snelst heeft
voltrokken. Dat het voetbal zich daar nu, na de
donkere jaren tachtig, in een grote populariteit
mag verheugen is te danken aan een samenloop
van omstandigheden. Belangrijkste oorzaak is
het zogenaamde Taylor-rapport. Na de
stadionrampen van Heizei, Valley Parade en met
name Hillsborough werd Lord Justice Taylor
gevraagd met een aantal concrete
aanbevelingen te komen waarmee de situatie in
de stadions verbeterd kon worden.
Taylor legde de zwarte piet volledig bij de
clubbestuurders en verweet hen slecht
leiderschap. De rampen waren het gevolg van
hun nalatigheid. De stadions waren
verwaarloosd en voldeden niet meer aan de
eisen van deze tijd. Daarmee dwong hij de
Engelse clubs voor het eerst in hun bestaan tot
een toekomstvisie. Om aan de toekomstige
eisen te voldoen moesten ze hun stadions gaan
verbouwen en daarvoor was veel geld nodig.
Een groot aantal clubs ging naar de beurs om
op die manier geld binnen te halen, maar de
meeste beursintroducties flopten. Uiteindelijk
bleek televisie de doorslaggevende factor.
In de zomer van 1992 werd besloten tot de
oprichting van de Premier League. De clubs van
de hoogste Engelse voetbaldivisie scheidden
zich daarmee af van de rest om zo hun financiële
ambities waar te kunnen maken. Tegelijkertijd
was de op dat moment technisch bankroete
betaaltelevisiezender BSkyB op zoek naar iets
groots om er weer bovenop te komen. Ze
vonden elkaar en het werd een
sprookjeshuwelijk, althans zo leek het. Voor de
duur van vijf jaar en het op dat moment
astronomische bedrag van £380 miljoen had
BSkyB de exclusieve uitzendrechten voor
wedstrijden uit de Premier League. Hiermee
konden de clubs al hun ambities verwezenlijken
waarbij het verbouwen van de stadions de
hoogste prioriteit had.
BSkyB was het best af met deze deal. Men
verkocht zoveel decoders en abonnementen dat
het bedrijf in één keer alle financiële problemen
te boven was. Bovendien had men de clubs tot
een aantal afspraken weten te verleiden die nog
meer geld zouden genereren. De £380 miljoen
moest voor een deel geïnvesteerd worden in
nieuwe sterren. Ziehier de reden waarom er
tegenwoordig zoveel buitenlandse voetballers in
36
de ajax ster nr. 25