'Alles was dood, kapot en verdwenen' BJkSSJH Michael van Praag over de oorlogservaringen van zijn vader Jaap: DE VOORZITTER De voetballevens van Michael van Praag, Jorien van den Herik en Harry van Raaij Leo Verheul Uitgeverij: A.W. Bruna Uitgevers Prijs: 17,95 euro ISBN: 978-90-229-9600-3 noewel hij de gruwelen in zich draagt die zijn vader en zijn door de Duitsers vermoorde familiele den hebben meegemaakt, ruim vóór zijn geboorte, voelt Michael van Praag zich al zijn hele leven een zondagskind. Groot persoonlijk leed is hem, afgezien van de dood van zijn moeder in 1985 en die van zijn vader in 1987, bespaard gebleven. Het is hem altijd en in alle opzichten voor de wind gegaan. En de pijn die hij al voelt, is vooral het plaatsvervangend leed, dat zijn familie ooit is aangedaan. Door een televisieoptreden in 2000 wordt dat leed ineens verrassend scherp in kaart gebracht. Het begint allemaal met een bezoek aan de AVRO, met een televisieuitzending die voor Michael van Praag grote gevolgen zal heb ben. "Wat mijn vader in de oorlog heeft meegemaakt was altijd een blinde vlek gebleven. Toen mijn vader in 1987 de macht over het stuur verloor en in een greppel nabij Hoofddorp zijn einde vond, nam hij zijn geheimen mee in zijn graf. Ik wist helemaal niets van wat hij onder het juk van de Duitsers heeft moeten door staan. Mijn vader heeft de oorlog op een gruwelijke manier meegemaakt, maar daar praatte hij nooit over. Hij draaide zelfs zijn hoofd weg als we er soms naar durfden te vragen. Je wilde hem ook niet kwetsen, dus je haalde het niet in je hoofd om er nog eens over te beginnen. Hij heeft er noch met mijn moeder, noch met mij of mijn zus jes over gesproken. Op wonderlijke wijze kreeg ik, jaren na zijn dood, van een wild vreemde te horen wat mijn vader al die tijd had weggestopt. Tot in detail." Aan het einde van een bizar millennium, exact in het jaar 2000, is Michael van Praag te gast in een talkshow van Karei van de Graaf, die hem vraagt of hij iets weet over het oorlogsverleden van zijn vader. "Ik ant woordde dat dit voor mij een zwart gat was, omdat mijn vader altijd zweeg over de oor log. Wij wisten alleen dat zijn ouders en zijn zus niet uit Auschwitz waren teruggekeerd. De volgende dag kreeg ik een geëmotio neerde mevrouw aan de telefoon. Ze zei: 'Ik kan u alles over het verleden van uw vader vertellen, omdat hij in de oorlog bij mijn ouders was ondergedoken.' Meteen ging ik naar haar toe en kreeg het hele verhaal te horen. Mijn vader was getrouwd met een niet-joodse vrouw, die dus niet hoefde onder te duiken. Al snel moest hij zijn zaak afstaan aan een Verwalter (een soort van zaakwaarnemer, die de leiding van onder nemingen van joodse eigenaren overnam, red.). Hij moest binnenshuis blijven vanwe ge het straatverbod voor joden, vervolgens dook hij onder, met als enige bagage vijf kostuums en een Nederlandse vlag. Op zijn eerste onderduikadres werd hij gesnapt door de Duitsers, mee naar buiten geno men en tegen een muur gezet. Net op tijd leidde iemand de Duitsers af, waardoor hij wist te ontsnappen. Zijn tweede onder duikadres was op de Amsterdamse Over toom boven een fotozaak, waar hij twee en een half jaar ondergedoken heeft gezeten. Er mocht overdag niet worden gelopen, anders zou de winkelier argwaan kunnen krijgen. Daarom moest hij de hele dag stil zitten op een stoel. Twee vrienden mochten hem wel 's avonds opzoeken. Het was vei liger als zijn vrouw hem niet bezocht, maar op een gegeven moment hoorde hij al een tijdje helemaal niets meer van haar. Op een dag vertelden zijn vrienden hem: 'Je moet het toch maar weten... Je vrouw is er met een ander vandoor!' Daar zat hij zichzelf op die stoel te verbijten, plus het feit dat hij niet wist wat er met zijn ouders en zusje was gebeurd. Na de oorlog bleken zijn ouders en zus omgekomen te zijn, zijn vrouw was weg en de zaak was overgeno men door een ander. Hij had niets meer over, alles was dood, kapot en verdwenen. Klaarblijkelijk kon hij alleen doorleven door er rigoureus over te zwijgen en radicaal met zijn verleden te breken. Door het uit zijn hoofd te verbannen." Pas jaren na de dood van zijn vader krijgt Michael inzicht in diens oorlogsleed en vallen bepaalde dingen op hun plaats. "Zo had ik het altijd een beetje bizar gevonden dat mijn vader op en top gekleed in het vliegtuig zat op weg naar een zonnige vakantiebestemming. Hij hield ervan om er altijd gesoigneerd bij te lopen, maar ook dan? Strak pak, stropdas perfect geknoopt, glimmend gepoetste schoe nen... Achteraf begrijp ik het: ook dan ja, altijd! Het moet te maken hebben gehad met zijn gevangenschap boven de foto zaak. Bijna dagelijks moest hij urenlang op zijn knieën in een kastruimte zitten als hij ook maar even een geluid hoorde dat op gevaar kon duiden. De daardoor al gauw versleten knieën van zijn broeken repareer de hij met stukken van de nationale vlag. Zo wilde hij er nóóit meer bij zitten! Daarom viel mijn vader, te midden van al die toeris ten in hun korte broeken en schreeuwerige hawaïhemden, zo prachtig uit de toon...". Sinds 1 maart 2006 is Michael van Praag bestuurslid van de War Trauma Founda tion, waar hij in interviews altijd graag de aandacht op vestigt en daarmee is de cir kel voor hem als het ware rond... "Mijn vader heeft de oorlog voor zichzelf in een hokje gestopt en de sleutel ervan wegge gooid. Hij kon zich niet uiten. In zijn tijd was daar geen hulpverlening voor. Sinds tien jaar is er de War Trauma Foundation, die hulpverleners overal ter wereld speciaal opleidt om oorlogsslachtoffers te helpen hun trauma een plek te geven. Juist omdat mijn vader dat nooit heeft gekund, voel ik mij enorm verbonden met deze organisatie. Omdat ik uit eigen ervaring weet hoe moei lijk mijn vader het met de oorlog had, zet ik me hiervoor in. Als ik de War Trauma Foun dation kan helpen via fondsenwerving en vergroting van de naamsbekendheid, zet ik ook voor mijn vader in symbolische zin iets recht. Maar intussen ben ik bondsvoorzit ter en dat vreet zoveel tijd, dat ik mijn bestuurslidmaatschap helaas heb moeten opzeggen Ajax heeft veel markante voorzitters gekend. De meest bekende was Jaap van Praag, die van 1964 tot '78 de touwtjes in handen had. Zijn zoon Michael werd in '89 benoemd tot preases van de Amsterdamse club. Hij behoorde met Jorien van den Herik (Feyenoord) en Harry van Raaij (PSV) tot de laatste 'ouderwetse' voorzitters van het Nederlands topvoetbal. Leo Verheul heeft over hen een uitermate interessant boek geschreven, dat de lezer een kijkje gunt in de personen achter dit drietal en wat de voormalige voorzitters allemaal bewerkstelligd hebben. Verheul laat Michael van Praag ook over zijn vader aan het woord. Eén hoofdstuk mogen we met dank aan A.W. Bruna Uitgevers integraal overnemen. Wil je nog meer over Jaap van Praag te weten komen? Over naar verwachting anderhalf jaar komt er een boek uit over Jaap en zijn broer Max van Praag. Het zal worden geschreven door Max' dochter en Michaels nicht Marga van Praag. De voormalige presentatrice en verslaggeefster van het NOS Journaal krijgt hierbij hulp van Ad van Liempt. De Ajacied 45

AJAX ARCHIEF

Clubblad De Ajacied (1997-2009) | 2009 | | pagina 47