Ge
vangen ui
Door Wytze van der Gaast
oor Ajax is dit seizoen een over-
gangsj aar. Na het vertrek van Louis
van Gaal werd nog enkele j aren ge
tracht de traditie van spelen onder
de huidige Barcelona-trainer voort
te zetten. Na het succesvolle eerste j aar van
Morten Olsen is Ajax toch inmiddels be
gonnen de spelwijze op een andere wijze in
te vullen. Het zogenaamde Aj ax-systeem ten
spijt.
HET
SYSTEEM
De competitiestart leverde
voor Ajax een wisselvallig
beeld op. Ruime overwinningen wer
den afgewisseld met knullig gelijk
spel. De aangetrokken topspelers
zorgden nog niet voor een topelftal.
Maar de eigen jeugd leverde een
nieuwe topper: Richard Knopper.
Ofschoon het Ajax-spel altijd gekenmerkt
wordt door attractief en avontuurlijk spel,
lijkt het erop dat het Ajax-systeem geculti
veerd wordt. Ajax doet daar graag aan mee
door videobanden uit te geven en door het
Ajax-systeem te projecteren op buitenland
se clubs. Zonder spelers als Jari Litmanen
en Danny Blind speelt Ajax nu echter an
ders dan gedurende de afgelopen jaren. Ri
chard Knopper doet het goed, maar is geen
Litmanen. Brian Laudrup doet het uitste
kend, maar speelt anders dan zijn voor
gangers in het Ajax-systeem. Gelukkig
maar, want spelers als Laudrup moetje niet
gevangen zetten in systemen. Net zomin als
dat Nikos Machlas moet worden gedwon
gen in het Ajax-systeem te spelen.
Nikos Machlas is de eerste Ajax-spits sinds
jaren die puur voor het maken van doel
punten wordt opgesteld. Stefan Petterson,
Ronald de Boer, Nwanko Kanu, en ook Pa
trick Kluivert en Shota Arveladze waren
meer spelverdelers die vanuit de punt van
de aanval de scoringskansen boden aan op
komende middenvelders. Machlas daaren
tegen is een pure afmaker, een eindstation
van de Ajax-aanval.
SPELEN VOOR AJAX DWINGT NIKOS
MACHLAS OM ZICH AAN TE PASSEN
AAN ZIJN NIEUWE OMGEVING. MAAR
OOK AJAX ZAL ZICH MOETEN
ANPASSEN AAN MACHLAS, OMDAT
HIJ EEN ANDÉR TYPE SPITS IS DAN
AJAX DE AFGELOPEN JAREN
GEWEND WAS.
Jan Wouters merkt dat het wij zigen van het
spelconcept bij Ajax een tijdrovend werk is.
Het is echter wel mogelijk. Kijk maar naar
Barcelona, waar het systeem langzaam
maar zeker ondergeschikt wordt gemaakt
aan spelers als Rivaldo en Figo. Zo moet het
ook. Een vast spelconcept is mooi en het
Aj ax-systeem van de afgelopen j aren was be
roemd, maar het belangrijkste is toch het
spelersmateriaal. Spelers als Litmanen en
Blind vormden het Ajax-systeem en niet an
dersom. Machlas, Dani en Laudrup hebben
hun eigen systeem. Dat is niet erg, zolang
ze het Ajax-publiek maar laten genieten.
Wat is dat eigenlijk: het Aj ax-systeem? Is dat
het feit dat Ajax altijd met drie aanvallers
speelt, of is dat een systeem met een type-
Litmanen? Moeilijk te zeggen. Aan het ein
devan de jaren zeventig en begin j aren tach
tig speelde Ajax met buitenspelers als Ts-
jeu-la Ling, Simon Tahamata en Jesper
Olsen, en waren spitsen als Ruud Geels, Ray
Clarke en Willem Kieft gevreesde topsco
rers. Toen Ling vertrok naar Panathinaikos
en Ajax geen rechtsbuiten meer had, ont
stond de "Celtic-variant" met Gerald Va
nenburg en Jesper Olsen in de spits. Het
Ajax-systeem bestond plotseling uit een
twee-spitsenaanval.
In 1986 ontstond het Ajax-systeem met de
"schaduwspits", omdat trainer Johan
Cruyff beschikte over twee topspitsen, Mar
co van Basten en Johnny Bosman, die niet
samen voorin konden staan. Cruyffbedacht
voor Bosman de rol van half-middenvelder,
half-spits, waarmee Bosman als schaduw
van Van Basten opereerde. Met spelers als
Bergkamp en Litmanen werd de positie van
schaduwspits later een belangrijk kenmerk
van het Ajax-systeem van de jaren negen
tig-
32
