i Een bijzondere gast in onze kolommen: D.H. Grunwald, psycholoog, trainer en organisatieadviseur. De heer Grunwald heeft een veelzijdige ervaring opge bouwd in binnen- en buitenland. Hij werkt met managers, musici, studenten, artsen, met hun organisaties en met hun markt. De laatste jaren publiceerde hij twee bekend gewor den boeken: "De Muziek van de Speler", uitgegeven bij de Toorts in '90; en "Creativiteit in Organisaties", uitgegeven bij Kluwer in '94. De heer Grunwald is directeur van het ad viesbureau Grunwald Consultants in Amsterdam. De redac tie besloot hem te interviewen in deze bijzondere periode, omdat de heer Grunwald vroeger, in de begintijd van het grote Ajax van Michels, Cruyft, Keizer en Swart, deel uit maakte van het toen befaamde medisch-psychologisch team: dr. Holink, de fysiotherapeut Salo Muller, de psycho loog Grunwald en de psychiater Zeven. a Wat deed u vroeger bij Ajax? Als spelers problemen gaven door hun opstelling in de groep of tegenover de trainers, zocht ik uit wat er aan de hand was. Oorzaken van problemen zijn vaak te vinden in iemands levensgeschiede nis: mocht iemand zich vrij uiten? Ruzie maken? Kreeg iemand genoeg aandacht als kind? Werd ie mand om zijn leerprestaties niet genoeg voor vol aangezien? Zulke ervaringen zorgen ervoor dat ie mand zich verlegen voelt in contact; of, het niet aankan dat hij bewonderd wordt om zijn voetbal kwaliteiten. In de combinatie heeft zo iemand moeite om de bal op te eisen; of erger nog, kan de druk niet aan voor open doel - een soort faal angst. Of, iemand heeft teveel moeite om colle ga's of de trainer (de baas, een autoriteits-sym- bool) te vertrouwen. Men is het niet in de voetballerij gewend om naar de invloed van ie mands levensgeschiedenis en opvoeding te kij ken. Trainers en elftalleiders wisten daar vroeger nauwelijks iets van af. Tegenwoordig wel wat meer. Maar, ook trainers, begeleiders en be stuursleden hebben hun min of meer verborgen emotionele blokkades. Vooral onder stress kan een bedwongen gevoel "losschieten", waardoor iemand ineens heel agressief kan gaan reageren - en zijn tegenspeler klapt dicht. Om een op zich zelf kleine aanleiding ontstaat dan onderling wan trouwen. Maar, zijn mensen zich dat zelf bewust? Van veel niet; van veel andere gevoelens en erva ringen wel - maar, ze zullen die vaak niet blootge ven. De meeste psychologen zijn erin getraind om de vragen te stellen waarvan de beantwoording in zicht geeft in iemands innerlijk. Bijvoorbeeld: de vraag "hoe ging je om met je broers en zusjes" (als iemand die heeft) is zo'n top-van-de-ijsberg- vraag. Het antwoord geeft aan wat er onder water leeft: hoe was iemands positie in het gezin? Wat was iemands typische rol temidden van de ge zinsleden? Waarom werd iemand gewaardeerd of geplaagd; waar zat iemand vroeger mee, kreeg hij dan hulp of niet - en hoe? Kon iemand aan ver wachtingen beantwoorden? Deze bijzondere ervaringen die vaak jarenlang doorgaan, kleuren later iemands optreden tegen over anderen. Ook iemands lichaamshouding, motoriek, vrijheid en coördinatie van bewegen, ondergaat daarvan de invloed. Vooral onder druk van het moeten presteren. Wat kunt u met deze gegevens voor voetballers doen Tegenover de voetballer verklaren waarom hij pro blemen heeft in het veld, op de training, met kan sen benutten, met de trainer, etcetera. De persoon in kwestie moet zich dit eerst goed eigen maken. Als hij de verklaring accepteert, niet alleen met zijn hersens maar vanuit zichzelf, kunnen we de vol gende stappen zetten. Dit is, in enkele gesprek ken verkennen wanneer hij zich onvrij, agressief, belemmerd, timide, etc. voelt. Daarna gaat hij an der gedrag uitproberen: wèl iets terugzeggen, ini tiatief nemen, niet meer een botsing vermijden, kritiek leveren, niet meteen boos worden, etc., etc. Slagen deze probeersels, dan stijgt het zelfver trouwen sterk. Want, het resultaat is er direct: sco ren, appreciatie van de trainer, anders bekeken worden in het team, een andere plaats of een vas te krijgen, regelmaat in de prestaties en meer ple zier in het werk. Wat waren de resultaten? Met individuele sportmensen, zoals zwemmers, atleten en wielrenners leidde deze aanpak snel tot records en tot kampioenschappen. In de voetbal lerij is het niet meteen zichtbaar, omdat er een hele organisatie omheen staat - bestuursleden, trainer, de andere spelers van de groep. Maar er is wel wat over te vertellen: één speler ging veel beter functioneren en veel doelpunten maken, een an der rendeerde veel beter in een andere rol, een derde legde zijn verlegenheid af en werd veel do minanter in zijn spel. Bij één der elftallen verbe terde de relatie tussen groep en trainer. Wat zou u nu nog voor Ajax kun nen doen en zou u nog nodig zijn? Twee dingen, om met Den Uyl te spreken. Ik kan voor individuele spelers iets doen als ze proble men hebben. Een tweede ding is, meer effectivi teit bij het benutten van kansen. De teleurstelling bij mensen als ze kansen missen komt op mij over als wat over-verontwaardigd. Alsof ze zichzelf te veel kwalijk nemen, daar teveel last van hebben en dan te kwaad worden. Dat geeft, tijdelijk, een verlies van controle. Hoe denkt u dat te verbeteren? We analyseren video-beelden van de gemiste kans-situaties met de betrokken speler. We vragen hem dan naar zijn gevoel bij deze situ aties; omdat de stress hoog is in seconden waar in de kans ontstaat, is de invloed van de tegen spelers heel sterk aanwezig. Wat kan in deze situaties nu het zelfvertrouwen, de koelheid, de beheersing ondergraven? Welke emoties van on zekerheid zijn er en hoe kunnen ze zijn veroor- 7

AJAX ARCHIEF

Clubblad De Ajacied (1997-2009) | 1995 | | pagina 9