Leo Beenhakker en de 'patatgeneratie'
1989: de doorbraak van een historisch voetbalwoord
Ajax is rijk aan his
torische verhalen.
Wij leggen ze on
der de loep. Dit
keer: de 'patatge-
neratie'.
ONDER
Beenhakker zegt dat hij nog altijd een beetje houdt
van het 'stelletje bijgoochemsdat hij in 1989
soms achter het behang wilde plakken
ajaxlife
ONDER DE LOEP 1*3
21-12-2018
Door Menno Pot
Bryan Roy: 'We waren pikkies. Maar wel brutale pikkies.'
De klassieke Febo-foto van
graaf Guus Dubbelman was een idee
van André Gieling, journalist van het
voetbalblad ELF. Dat kwam zo: in het
najaar van 1989 had Ajaxtrainer Leo
Beenhakker (47) de wisselvallige en
wispelturige 'jonkies' uit zijn ploeg
in Voetbal International de 'patatge
neratie' genoemd. Hij doelde daar
mee op Richard Witschge, Bryan
Roy, Frank en Ronald de Boer, Mar-
ciano Vink.
Gieling kende Rob Cohen,
schoonvader van Ronald de Boer en
eigenaar van een stuk of wat filia
len van snackketen Febo. Was het
niet een leuk idee om de vermeende
patatgeneratie voor zo'n zaak te
fotograferen? Cohen vond het een
prachtige, ludieke repliek en mooie
reclame voor Febo, bovendien. Daar
stonden ze dan op een grijze dag,
begin 1990, voor de Febo op Hoe-
kenes/Tussenmeer in Osdorp: Wit
schge (20), Roy (19), Vink (19) en
Ronald de Boer (19). Frank (19) kon
er niet bij zijn.
Natuurlijk komt de foto aan bod
in de nieuwe documentaire die Gijs
Uilenbroek en Pim Mak voor Ajax
Media over de patatgeneratie maak
ten. Op 22 december heeft het Ajax
Winterfestival in de Johan Cruijff
Arena de primeur; de tv-première
volgt een week later.
Beenhakker komt aan het woord
en benadrukt nog maar eens dat niet
hij de term patatgeneratie bedacht,
maar zijn assistent Bob Haarms.
Bobby riep het weieens; Beenhakker
noemde het in de pers.
De documentaire is verrukke
lijke oral history. Richard, Marciano,
Bryan, Frank en Ronald, ouwehoe
rend aan een tafeltje bij eethuis De
Wasserette in De Pijp, waar ze elkaar
af en toe treffen om lekker over
voetbal te lullen. Schaaltje patat in
het midden.
Ergernis
Ze waren Cruijffjongens. Richard,
Bryan en Ronald debuteerden nog
onder de meester zelf in het eer
ste; Frank en Marciano kort nadat
Cruijff begin 1988 met ruzie was
vertrokken. Toen Leo Beenhakker in
de zomer van 1989 neerstreek in De
Meer, werden ze geacht dragende
basisspelers te worden.
Dat ging met vallen en opstaan.
Geweldige wedstrijden wer
den afgewisseld met slappe
optredens, tot ergernis van de
'oude garde', aangevoerd door
Jan Wouters en Danny Blind.
We bellen even met Bryan Roy en
Marciano Vink, nu allebei 48, om te
vragen hoe dat precies zat. "Jongens
als Danny en Jan waren nog semi-
prof geweest," zegt Roy. "Die had
den keihard gewerkt om het te halen
als voetballer. Richard en ik hadden
nooit gewerkt. Toen ik debuteerde,
moest ik nog examen doen op de
havo. Toch kregen we ineens dikke
contracten en auto's. De oudere jon
gens vonden dat we het te makkelijk
cadeau kregen, terwijl we niet altijd
alles gaven."
"PSV was in die tijd rijker,zegt
Vink "Ajax had een belastingschan
daal gehad en na het staafincident
kwam daar een Europese schorsing
bij. Ajax was bijna failliet, het was
een rumoerige tijd. PSV wilde Bryan
naar Eindhoven halen. Toen gaf de
club hem en Richard dikke contrac
ten. Ajax moest iets. Het bestuur
wilde laten zien dat het echt wel
haar best deed om de grote talen
ten bij Ajax te houden. Maar ik kan
de ergernis wel begrijpen. We zagen
voetballen als een lolletje en deden
er eigenlijk niks extra's voor. Extra
krachttraining of verzorging? Wel
nee. Dat was voor de oudjes, vonden
wij."
"We waren pikkies," zegt Roy.
"Maar wel brutale pikkies."
De sluimerende onvrede onder de
oudere spelers kwam tot een eruptie
tijdens een bespreking op 23 oktober
1989, daags na de wat teleurstellend
verlopen klassieker tegen Feyenoord
(1-1).
"Daar zijn harde woorden
gevallen," zegt Vink. "Ze richtten
zich vrijwel volledig op Richard, die
echt een bak stront over zich heen
kreeg. Ik durfde het niet voor hem
op te nemen en heb niks gezegd.
Daar had ik spijt van en dat heb ik
hem ook gezegd."
Witschge werd kwaad, smeet een
tafel omver en werd door Beenhak
ker verbannen uit de A-selectie. De
eerste wedstrijd die hij miste, was
de oefenwedstrijd van 24 okto
ber tegen Saint-Étienne, de club
van zijn oudere broer. Richard had
er lang naar uitgekeken om tegen
Robbie te spelen.
Last
Toch kwam het goed met de patat
generatie. Witschge keerde terug in
de ploeg, waarna het jeugdige Ajax
zich tot verrassing van vriend en
vijand naar de landstitel van 1990
knokte, Ajax' eerste in vijf seizoe
nen. Witschge vertrok in 1991 naar
FC Barcelona; de overige vier won
nen in 1992 de Uefa Cup met Ajax,
aan de hand van trainer Louis van
Gaal.
Op de vraag of ze weieens last
hebben gehad van het stempel
'patatgeneratie' zijn Roy en Vink
stellig. "Nee," zegt Roy. "Been
hakker was een prima kerel. Hij
bedoelde het niet lullig. Alleen
Richard heeft er echt last van gehad,
denk ik"
"Ik heb het woord na 1990 bijna
nooit meer gehoord," zegt Vink
"Toen we de Uefa Cup wonnen, zei
niemand het meer. Bij Genoa heb ik
er geen last van gehad en later bij
PSV ook niet. Tegenwoordig wordt
het woord patatgeneratie liefdevol
uitgesproken, als een soort geuzen
naam."
Beenhakker zegt dat hij nog
altijd een beetje houdt van het
'stelletje bijgoochems' dat hij in
1989 soms achter het behang wilde
plakken. Op de hoek Hoekenes/
Tussenmeer kun je, een paar patat
generaties verder, nog altijd naar de
Febo.
Marciano Vink (rechts) viert met zijn teamgenoten en de fans de landstitel in 1990.
