10 AAN SPORTJOURNALISTIEK NEDERLAND LAAT HIJ DIRECT WETEN ATTRACTIEF EN DOMINANT VOETBAL TE WILLEN GAAN SPELEN. EEN GEWAAGDE UITSPRAAK, ZO ONDERVINDT HIJ LATER. OPNIEUW SPREEKT HIJ TIJDENS ZIJN EERSTE PERSCONFERENTIE DUIDELIJKE TAAL. HIJ WIL KAMPIOEN WORDEN MET AJAX, NIETS MEER EN NIETS MINDER. Met de aanstelling van Marco van Basten (43) haalde Ajax niet alleen een voormalig topspits binnen, maar ook een beginnend clubtrainer. Heeft de ex-bondscoach genoeg bagage om Ajax aan de dertigste landstitel te helpen? L ajaxlife Afscheid Rentree Stages Diploma Bondscoach ajaxlife PORTRET 04-08-2008 Perfectionist pur sang DOOR MIKE BOESCHOTEN Wie herinnert zich het moment niet. Een geëmotioneerde Fabio Capello, weggedoken in de dug-out van een uitverkocht San Siro, vechtend tegen de tranen. De toenmalige succes trainer van AC Milan ziet lijdzaam toe hoe één van zijn kroonjuwelen de voetbalwereld definitief vaarwel moet zeggen vanwege een slepende enkelblessure. Op 17 augustus 1995, voorafgaand aan de vriendschap pelijke wedstrijd tussen AC Milan en Juventus voor de Trofeo Silvio Berlusconi, zwaait San Marco voor de laatste keer naar de Tifosi. Van Basten, op het moment zelf redelijk onbewogen, wordt als een held geëerd. Na zijn profdebuut in 1982 als 17-jarig jochie bij Ajax, komt er dertien jaar later een vroeg tijdig einde aan een imposante voetbalcarrière. Na ruim zeven jaar op de golfbaan, begint het bij Van Basten langzaam aan weer te kriebelen. Waar hij in eerste instantie niet moet denken aan een rentree in voetballand, begint hij in het najaar van 2002 tot ieders verrassing aan de cursus Coach Betaald Voetbal. Op basis van zijn staat van dienst als speler maakt hij deel uit van een lijst van twaalf cursisten. Samen met Cees Lok, Roy Wesseling, Edmond Claus, Rini Coolen, Pieter Huis tra, Johan Steur, Bob Kootwijk, Henk Herder, Marcel Bout, Frans de Kat en René Trost begint Van Basten aan de éénjarige opleiding. Daarnaast volgt hij een individueel programma om onderdelen uit voor gaande trainerscursussen versneld te doorlopen. Makkelijk gaat de cursus Van Basten in het begin niet af. Met het geven van presentaties heeft hij de nodige moeite. Hij staat wat onwennig en gespannen voor de klas. Ook zijn eerste trainingen gaan niet zonder slag of stoot. De omschakeling van speler naar trainer vergt energie. Zo beseft hij (tijdens één van zijn eerste trainingen) pas na enkele minuten, dat hij als voetballiefheb ber staat te kijken in plaats van voetbaltrainer. Van Basten stelt zich daarbij kwetsbaar op. Hij is bereid te leren en voelt zich niet boven de rest verheven. Sterker nog, de geboren Utrechter luistert veel naar zijn medecursisten. Hij is behulpzaam en stelt zich soci aal op. Toch steekt hij zijn mening nimmer onder stoelen of banken. Vooral met Roy Wesseling, destijds net trainer af bij Hoofdklasser SV Huizen, voert hij de nodige discus sies. Net als zijn medecursisten heeft ook Van Basten een uitgesproken voetbalvisie. Hij heeft het in Zeist regelmatig over de rol van de spits. In zijn ogen moet die zoveel mogelijk energie steken in de scherpte voor de goal. De rest is van minder belang. Verder is hij behoorlijk kritisch over de trainers waaronder hij gespeeld heeft. Nega tief is een beter woord. Opvallend is ook het tempo van zijn ontwikke ling. Van Basten is zeer leergierig en pikt de oefenstof snel op. Hoewel Van Basten momenteel weinig ervaring als clubtrainer geniet, deed hij wel al indrukken op bij zijn huidig werkgever. Tij dens zijn cursus loopt hij namelijk stage bij Ajax. Toenmalig technisch directeur Leo Beenhakker ontvangt de oud-Ajacied met open armen. Bij zijn jeugdliefde kijkt Van Basten in verschillende keukens. De eerste seizoenshelft bij de Al van Danny Blind, daarna bij het vlaggenschip van Ronald Koeman. In de tussentijd doet hij enkele maanden ervaring op bij amateur vereniging RKSV Pancratius uit zijn woonplaats Badhoevedorp. Daar geeft hij, hoewel dat niet verplicht is voor zijn cursus, een paar keer per week training aan de zondagselectie. Hij wil zoveel mogelijk extra erva ring opdoen. Ook neemt de te vroeg gestopte spits een kijkje over de landsgrenzen. In het kader van zijn opleiding is hij immers verplicht een snuffelstage bij een buitenlandse club te lopen. Het wordt Arsenal. Hij vertoeft een week in Engeland en maakt zo het reilen en zeilen van de Londense groot macht van nabij mee. Van Basten interviewt mensen van de technische staf om in een later stadium aan zijn KNVB-docenten over de structuur van de club te rapporteren. De topscorer van het EK'88 slaagt in mei 2003 voor de cursus Coach Betaald Voetbal. KNVB-stafdo- centen Wim Koevermans, Ronald Spelbos, Ton van Rhoon en Henk van de Wetering oordelen dat hij klaar is voor het grote werk. Nog geen week later ondertekent Van Basten een éénjarig contract bij Jong Ajax, waar hij als trainer aan de slag gaat. Hij wenst zoveel mogelijk praktijkervaring op te doen en wil daarbij zo min mogelijk tijd verspelen. De 58-voudig international begint in het seizoen 2003/2004 aan zijn eerste klus als trainer. Dat doet hij vanwege de grootte van de Jong Ajax-selectie samen met boezem vriend John van 't Schip. De belof ten gaan een niet onverdienstelijk seizoen tegemoet. Met Jong Ajax wordt het duo niet alleen kampi oen, maar eveneens winnaar van de Amstel Cup voor beloften. Zijn eerste prijzen als trainer zijn binnen. Waar veel trainers voor de weg der geleidelijkheid kiezen, vaart Van Basten vrolijk zijn eigen koers. Als op 29 juli 2004 de KNVB op de deur klopt met het verzoek bonds coach te worden, hapt hij zonder enige vorm van gêne toe. Voor waarde is wel dat John van 't Schip zijn assistent wordt. Als opvolger van Dick Advocaat moet Van Basten Oranje naar het WK 2006 zien te leiden. Ondanks zijn immense staat van dienst als speler, heeft hij tot op dat moment als trainer nog amper ervaring. De KNVB ziet dat niet als een probleem. De bond heeft lange tijd gefiloso feerd over het profiel van de nieuwe bondscoach en de te volgen proce dure. Uitgangspunt is nieuw elan en verbetering van het imago van het Nederlands elftal. Daarbij valt de naam van Van Basten al snel. Niet in de laatste plaats, omdat Johan Cruijff groot voorstander van hem is en later ook instemt met zijn benoe ming. Op 28 juli bereiken beide partijen volledige overeenstemming. De officiële presentatie volgt enkele dagen later in Zeist. Van Basten windt er tijdens zijn eerste persconferentie geen doekjes om. Aan sportjournalistiek Neder land laat hij direct weten attractief en dominant voetbal te willen gaan spelen. Een gewaagde uitspraak, zo ondervindt hij later. De kritiek We schrijven 18 augustus 2004 als Van Basten officieel debuteert als bondscoach. In het Rasunda-sta- dion in Stockholm speelt Oranje een oefeninterland met 2-2 gelijk tegen Zweden. In tegenstelling tot zijn voorganger Dick Advocaat, die vooral vasthield aan de gevestigde orde, gunt Van Basten de jonge jongens een kans. Dave van den Bergh, Romeo Castelen, Collins John en Jan Kromkamp maken die avond hun Oranje-debuut. Van het beloofde sprankelende spel is dan overigens nog geen sprake. Ondanks winst in het sleutelduel tegen Tsjechië (0-2, red.) en plaat sing voor het WK, zwelt de kritiek aan. Het vertoonde spel is slechts bij vlagen behoorlijk, al beweert de bondscoach op koelbloedige wijze steevast het tegenovergestelde. Maar dat is niet de enige kritiek. Voor gerenommeerde spelers als Clarence Seedorf en Edgar Davids is plots geen plek meer in de selectie. Met Mark van Bommel en Ruud van Nistelrooy kan Van Basten eveneens niet overweg. Hij besluit de voormalig PSV-ers niet meer op te roepen. In plaats daarvan kiest Van Basten voor jonge honden, die doorgaans weinig tegengas geven. De media bekritiseren zijn beleid volop. Van Basten blijft rustig. Wat zijn spelers van hem als trainer vinden, noch de vaderlandse media, laat hem ijskoud. PORTRET 04-08-2008 De rust zelve. Een heel verschil met zijn voorganger Henk ten Cate. WK 2006 De reeks vriendschappelijke wed strijden voorafgaand aan het WK 2006 zijn geen voorbode voor een goede eindronde. In november 2005 is Italië in de Amsterdam Arena met 3-1 te sterk. Daaropvolgende oefen potjes tegen Ecuador, Kameroen en Mexico trekt Oranje met minieme marge over de streep. Alleen het Australië van Guus Hiddink houdt Nederland -qua score- in bedwang: 1-1. Een week later staat het eerste WK-duel tegen Servië Montenegro op het programma. Ondanks het feit dat Van Basten halsstarrig vasthoudt aan het tra ditionele 4-3-3-systeem, slaat hij de roep van de buitenwacht om Van Bommel en Van Nistelrooy op te nemen in zijn WK-selectie niet in de wind. Na zeges op Servië en Ivoorkust en een salonremise tegen Argentinië, lijkt er dan ook geen vuiltje meer aan de lucht tussen de bondscoach en zijn 'lastposten'. Het kwaad is echter al geschied. Van Basten is niet te spreken over Van Nistelrooy's optredens. De bom barst wanneer hij na de laat ste wedstrijd tegen Argentinië aan geeft zijn spits misschien wel buiten de basis te laten in het knock-outduel met Portugal. Geen slimme zet. Van Nistelrooy verneemt de kritiek - niet van Van Basten zelf - maar via de media en is verbolgen. De bonds coach geeft zijn fout met moeite toe, maar lijkt zich niet veel om de zaak te bekommeren. Nederland-Portugal is een veldslag. Negen gele en vier rode kaarten. Van Basten weet zijn ploeg niet aan het voetballen te krijgen. Dirk Kuyt krijgt de voorkeur boven Van Nistel rooy, maar maakt geen indruk. Het middenveld wordt fysiek overlopen. Bovendien smeren de provocerende Portugezen Nederland twee rode kaarten aan. Oranje verliest met 1-0. Het WK is voorbij. EURO 2008 Van Basten laat weten het WK als een leermoment te beschou wen. Indirect voert hij daarmee de druk richting EURO 2008 op. Ook voor zichzelf. In Oostenrijk en Zwitserland moet Oranje er staan. Dat meldde hij overigens al bij zijn aanstelling. In het eerstvolgende oefenduel in en tegen Ierland is er geen plek meer voor Van Bommel en Van Nistelrooy. Het tweetal verneemt dit hoogst onpersoonlijk via teletekst. Ook spreekt Van Basten met minachting over Seedorf en Davids. Van de zo sociale cursist in Zeist lijkt op dat moment weinig meer over. Ook de kwalificatiereeks voor EURO 2008 verloopt voor Van Basten moeizaam. Tussen de confrontaties met Luxemburg, Bulgarije, Albanië, Wit-Rusland, Slovenië en Roeme nië zit zelden een goede wedstrijd. Toch plaatst Oranje zich, na een zeer povere 1-0 tegen Luxemburg in De Kuip, voor het EK. Langzaam lijkt Van Basten zich te beseffen dat zijn zakelijke hou ding, zowel tegenover spelersgroep als media, niet altijd even tactisch uitpakt. Na de oefeninterland tegen Kroatië, begin 2008, laat hij tegen over SBS 6 weten, dat de kritiek hem wel wat doet. Van Basten toont zich dat moment weer even mens. Dat deed hij al in een eerder stadium door Van Nistelrooy en Seedorf weer bij de selectie te halen. Voor laatstgenoemde zonder resul taat. Seedorf voelt alsnog te weinig warmte van de bondscoach. In tegenstelling tot AC Milan, wordt hij bij Oranje niet belangrijk gemaakt. De middenvelder zegt af voor het EK. Het Nederlands elftal begint uitste kend in Oostenrijk en Zwitserland. De duels tegen Italië, Frankrijk en Roemenië worden spectaculair gewonnen, maar de ploeg komt tekort tegen Rusland. Een persoon lijk drama rondom Khalid Boulah- rouz - hij verliest tussentijds zijn ongeboren dochtertje - drukt een stempel op de plotseling ontstane hosannastemming in het Oranje kamp. Van Basten reageert uiterst koel, maar weet dat er op dit EK meer had ingezeten. Veel meer. Ajax Amper bekomen van het EK dient Van Basten zich op 14 juli voor het eerst in zijn werkkostuum te hijsen. Ruim voor het EK (22 februari 2008) had hij zijn handtekening namelijk al onder een vierjarig contract gezet. Opnieuw spreekt hij tijdens zijn eerste persconferentie duidelijke taal. Hij wil kampioen worden met Ajax, niets meer en niets minder. De club moet weer uitstra len dat het de beste wil zijn. Vandaar dat de perfectionist pur sang vanaf zijn arriveren meteen een aantal veranderingen doorvoert. In een eerder stadium botste hij al met Johan Cruijff. Verder ondergaan kleedkamer en trainingsveld een metamorfose en wordt er zelfs een slaapzaal ingericht voor de spelers. Het zijn tenslotte de details die in de top het verschil maken. Dat weet deze onervaren clubtrainer in ieder geval als geen ander.

AJAX ARCHIEF

Ajax Life (vanaf 1994) | 2008 | | pagina 7