CANAL+
ABNAMRO
SIEMENS
O"
mobile phones
DE PREMIÈRE IN DE CITY-BIOSCOOP VAN
AJAX DAAR HOORDEN ZIJ ENGELEN ZINGEN'
IS MOGELIJK GEMAAKT DOOR
Even ontroerend als ontnuchterend, even fascinerend als onthullend. De ter ere van
het honderdjarig bestaan vervaardigde film 'AJAX: DAAR HOORDEN ZIJ ENGELEN
ZINGEN' over het dramatische seizoen 1999/'00, is een controversieel, maar bovenal
eerlijk document geworden. Ajax Life was erbij toen de hoofdrolspelers de film in de
Amsterdamse City-bioscoop voor het eerst bekeken.
STATUS
KRITIEK
REALITEIT
Ajax-life nummer 8 7 december 2000
Daar hoorden zij de
Ontroering en ontnuchterii
Jan Wouters - die later vroegtij
dig zal worden ontslagen - in de
kleedkamer de doelstelling voor
deze jaargang aan zijn selectie
mee: „Kampioen worden, de
beker winnen en Europees over
winteren; revanche voor vorig
seizoen."
Door: Martin van Zaanen
Films die vanaf de eerste tot en
met de laatste seconde weten te
boeien, zijn van een grote zeld
zaamheid, maar 'Ajax: Daar
hoorden zij Engelen zingen'
slaagt daarin. Het hele scala van
menselijke emotie, van ontroe
ring tot ontnuchtering, van ver
bijstering tot gêne, wordt in de
film beroerd. Zo bleek aan de
reacties toen de film op maan
dagavond 27 november in de
City-bioscoop in Amsterdam
door een groot gedeelte van de
hoofdrolspelers voor de eerste
maal werd bekeken. Zelden
reageerde een zaal zo heftig op
filmbeelden als die avond.
De factor'drama' druipt dan ook
van de door regisseur Roel van
Dalen vervaardigde film over
het desastreuze seizoen
1999/2000 af. Dat komt ener
zijds door de enorme openheid,
want de camera mocht overal
draaien, van directievergaderin
gen tot in de kleedkamers bij de
jeugd en het eerste elftal. En
anderzijds wordt dat bewerk
stelligt door de 'kale' manier
waarop de documentaire is
geproduceerd: gefilmd als een-
vlieg-op-de-muur, zonder com
mentaarstem, zonder aanvul
lende interviews. Het zijn de
beelden die spreken, het is de
naakte waarheid waar het om
gaat.
Regelmatig wordt gesteld dat
topvoetballers de popsterren
van de laatste jaren zijn. En daar
lijkt het soms inderdaad veel op.
Ze krijgen een status aangeme
ten (of meten die zichzelf aan)
waar na verloop van tijd eigen
lijk steeds moeilijker te voldoen
is. Mogelijk is dit de reden
waarom, in de vaak zo zorgvul
dig afgeschermde voetbalwe
reld, wat voorzichtige tenden
sen naar meer openheid zijn
waar te nemen. Zo maakte de
VPRO enkele jaren terug de ach-
ter-de-schermen-serie 'De
Familie Heracles', presenteerde
Manchester United onlangs
'Beyond The Promised Land' en
komt Ajax nu dus met het 'Daar
hoorden zij Engelen zingen'.
Naast soms ontluisterend, is
'Engelen' op een bepaalde
manier ook verfrissend. Vooral
de kleedkanterbeelden, waarin
de selectiespelers ineens ver
dacht veel op gewone mensen
lijken, zijn daarvoor verant
woordelijk.
Wanneer steeds duidelijker
wordt dat Ajax-1 in het gefilmde
seizoen écht niet meer vlot te
trekken is, zien we de frustratie
en machteloosheid op het
gezicht van Richard Witschge
groeien. Maar we zien ook de
kinderlijke en ontroerende
blijdschap bij Aron Winter en
Fred Grim na een bevrijdende
zege, hoe uiterst moeizaam die
ook werd behaald.
Voorafgaand aan het project
was het trouwens niet Ajax'
bedoeling zich zó volledig bloot
te geven. Ter ere van het hon
derdjarig bestaan was dan wel
toestemming gegeven om alles
dat in de geledingen van de club
plaatsvindt, te filmen, maar bij
voorbeeld Jan Wouters wilde
aanvankelijk niet verder gaan
dan de kleedkamerdeur te ope
nen na afloop van een oefen
wedstrijd. Maar naarmate de
tijd vorderde, groeide het ver
trouwen. En daarmee de open
heid.
Ajax had mede "ja" tegen de
documentaire gezegd, omdat
men in de verste verte niet kon
vermoeden dat 1999/2000 zo'n
desastreus jaar zou worden. In
één van de eerste scènes deelt
Een half uur voor de première
waren de camera's en spotlights
al op de entree van de naast het
Rembrandtplein gelegen City
bioscoop gericht. Niet alleen
omdat, naast de hele Ajax-fami
lie - van jeugdtrainer tot admi
nistratief medewerker - èn de
Ajax-selectie, prominenten als
Rinus Michels en Louis van Gaal
aanwezig zouden zijn. Maar
vooral omdat eerder in de
media vertoonde fragmenten
nogal wat stof hadden doen
opwaaien.
Bijvoorbeeld de beelden in
Ghana, waar Ajax - onder lei
ding van manager opleidingen
buitenland Jan Pruijn - talenten
zoekt én opleidt. De scène van
de rij jongens in een stadion in
Obuasi die door een plaatselijke
arts, naar de vorm van hun
borstbeen, streng worden
beoordeeld (hij kijkt of ze ouder
dan 15 jaar zijn), greep sommige
mensen naar de keel. Het bekij
ken van de gehele film levert
echter een wat genuanceerder
beeld op. En maakt ook iets dui
delijk over de hindernissen die
je moet overwinnen om, met
een Hollandse systematische
manier van denken en doen in
de bagage, in Afrika te kunnen
functioneren. Omdat bijvoor
beeld de bij ons vanzelfspre
kende geboorteregistratie ont
breekt. Het schetst ook iets van
de achtergronden, waartegen
we de Ajax-afgevaardigden zien
balanceren op een wankele
touwbrug, opgehangen tussen
twee totaal verschillende cultu
ren en waartussen eigenlijk
slechts de voetbalsport als ver
binding functioneert.
Wie gechockeerd is door de kli
nische wijze, waarmee op direc
tieniveau over contractbespre
kingen wordt gesproken, heeft
de verzakelijking van het voet
bal in de laatste jaren gemist.
Toch was dit voor journalisten
een punt van kritiek.
En wie protesteert tegen de
manier waarop in verre oorden
naar buitenlands talent wordt
gezocht, gaat voorbij aan die
bittere en wereldwijde concur
rentiestrijd met andere topclubs
